MEMLÜKLER DÖNEMİ ANONİM HALK EDEBİYATI (Halk Dilinde Şöhret Bulan Haberleri Derleyen Eserlerde)

Authors : İbrahim SAĞLAM

Pages : 519-541

View : 19 | Download : 8

Publication Date : 2021-07-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Moğol saldırıları ve Haçlı seferleri sonrası Bağdat, Endülüs gibi ilim merkezleri istila edilmeye başlanmıştı. Bu dönemde kurulan Memlük Devleti, ülkelerini terk etmek zorunda kalan birçok âlime ev sahipliği yaptı. Kısa zamanda Kâhire ve Şam şehirleri önemli ilim merkezleri haline dönüştü. İlim ve kültür hayatındaki canlılık her alanda olduğu gibi dil ve edebiyat sahasında da kendisini hissettirmişti. İlim, irfan meclislerinde ve halk arasında bir kısmı Hz. Peygamber’e ait hadisler, bir kısmı ise toplumda sevilen kişilere ait kelâm-ı kibar türü sözler dolşamaktaydı. Bu sözler arasında anonim halk edebiyatına ait bazı darb-ı mesel, şiir, ahbâr, kıssa ve deyişler de bulunmaktaydı. Takıyyüddîn Ahmed İbn Teymiyye (öl. 728/1328), Bedrüddîn Muhammed ez-Zerkeşî (öl. 783/1381), Şemsüddîn es-Sehâvî (öl. 902/1497), ve Celâlüddîn es-Süyûtî (öl. 911/1505) gibi âlimler halkın arasında dolaşan ve mahiyeti bilinmeyen bu sözlerin gerçeklik durumunu hadis usulü kriterlerine göre ortaya koymak üzere eserler kaleme almışlardır. Her ne kadar ilgili kitaplar hadis ilmi sahasında yazılsa da ele aldığı konuların bir kısmı Arap dili ve edebiyatı ile doğrudan ilgilidir. Bu çalışmada söz konusu eserlerde geçen ve halk dilinde dolaşan; darb-ı mesel, şiir, ahbâr, kıssa ve deyişler ele alınmıştır. Bu şekilde Memlükler dönemi anonim halk edebiyatına dair örneklerden bir kesit sunulmaya çalışılmıştır.
Keywords : Anonim Halk, Edebiyat, Memlük, Hadis Edebiyatı