KÂZIM KARABEKİR PAŞA ve BAZI YAZARLARA GÖRE ENVER PAŞA

Authors : Hacı Ömer Budak

Pages : 19-48

View : 40 | Download : 50

Publication Date : 2024-01-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Yakın tarihimizin en çok tartışılan ve hakkında en fazla eser yazılan kişilerin başında Enver Paşa gelmektedir. Enver Paşa, hem kişiliği hem de asker ve devlet adamlığı açısından son dönem Osmanlı tarihinde mühim bir yer tutmaktadır. Bu dönemde Enver Paşa’nın faaliyetleri hakkında en yakın arkadaşlarından olan Kazım Karabekir Paşa tarafından verilen bilgiler son derece önemlidir. Nitekim her ikisi de ordunun en gözde komutanlarından olup aynı zamanda İttihat ve Terakki Cemiyeti içerisinde birlikte çalışmışlardır. Bu ikili, II. Meşrutiyet Dönemi öncesinde İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Manastır şubesini kurmuşlardır. II. Meşrutiyet’in ilan edilmesinden sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin İstanbul’da teşkilatlanmasında ve sonrasında iktidara gelmesinde bu ikilinin çalışmalarının önemli katkısı olmuştur. Bu süreçte, Enver Paşa devlet kademelerinde hızla yükselmeye başlarken Kazım Karabekir Paşa ise kendisini siyasetten mümkün olduğu kadar uzak tutmuştur. İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin idareyi ele almasından sonra bu ikili arasındaki ilişkiler giderek kopmaya başlamış ve aralarında belirgin fikir ayrılıkları ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla kökten gelen bir İttihatçı olan Kazım Karabekir Paşa’nın bir dönem en yakın arkadaşı olan Enver Paşa hakkında verdiği bilgiler ve onunla ilgili yaptığı değerlendirmeler büyük bir önem taşımaktadır. Bu çalışmada, Enver Paşa’nın Mondros Teslimiyeti öncesinden başlayarak ölümüne kadarki süreçte yaptığı tüm faaliyetler ve kişiliğinin analizi yapılmaya çalışılmıştır. Bu değerlendirmelerde, başta en yakın arkadaşı ve sırdaşı olan Kazım Karabekir Paşa’nın hatırat türündeki eserlerinde yer alan bilgiler referans alınmıştır. Ayrıca dönemin bizzat şahidi olan ve Enver Paşa’nın yakınındaki bazı kişi ve yazarların da Enver Paşa’ya dair gözlemlerini kaleme aldıkları eserleri de değerlendirilmiştir.
Keywords : Osmanlı Devleti, Milli Mücadele, İttihat ve Terakki, Kâzım Karabekir, Enver Paşa