Türkiye’nin fındık üretiminde önde gelen illerin 2019-2025 yılları arasındaki fındık üretimlerinin ARIMA modeliyle tahmin edilmesi

Authors : Ahmet Semih UZUNDUMLU, Abdulbaki BİLGİÇ, Nur ERTEK

Pages : 115-126

Doi:10.29278/azd.591588

View : 31 | Download : 11

Publication Date : 2019-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Son yıllarda fındık üretimi 16 ilde sınırlandırılmış olmakla birlikte birinci ve ikinci sınıf ile eğimi %6’nın altında olan arazilerde yeni fındık bahçeleri oluşturulması kanunen yasaklanmıştır. Bu özellikleri içinde barındıran illerde fındık üretiminin yaygınlaştırılması arzulanmaktadır. Bu çalışmanın amacı Türkiye fındık üretiminde önde gelen 10 ilin gelecek 7 yıl için üretimlerinde meydana gelecek değişimleri tahmin etmektir. Çalışmada TÜİK 1991-2018 verileri dikkate alınarak, geleceğe yönelik tahminlerin elde edilmesinde ARIMA modelleri kullanılmıştır. AIC, BIC, SSE, MSE ve MAPE gibi kriterler dikkate alınarak en uygun ARIMA modeli belirlenmiştir. Türkiye’de son 28 yılın ortalamasına göre en fazla fındık üretimi yapan iller %27.82 ile Ordu, %16.28 ile Sakarya, %14.77 ile Giresun, %11.52 ile Samsun, %8.75 ile Trabzon, %8.68 ile Düzce, %3.69 ile Zonguldak, %1.66 ile Kocaeli, %1.15 Artvin ve %0.55 ile Bartın’dır. Söz konusu on il Türkiye fındık üretiminin %94.87’sini oluşturmaktadır. Çalışma sonuçlarına göre 2019-2025 yılları arasında Türkiye'de ortalama yıllık 589 bin ton fındık üretilecek ve bu 10 il Türkiye fındık üretiminin %97.89’unu oluşturacaktır. Verim ve fiyat dikkate alındığında bu illerde genel itibariyle verim ve kalite artışı sağlanmaktadır. Bu amaçla bazı illerdeki verim ve fiyat düşüşlerinin önüne geçmek için Fındık Enstitüsü tarafından bu illere yönelik geliştirilecek verim ve katma değeri yüksek fındık çeşitlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Ayrıca yaşlanmış bahçelerin bu çeşitler ile gençleştirilmesi verim ve kalite artışını sağlayacaktır.
Keywords : ARIMA, Fındık, Üretim, Tahmin, Türkiye