Bazı Lamiaceae Uçucu Yağlarının Tenebrio molitor Larvaları Üzerinde İnsektisidal Etkileri ve Larvaların Ana Yaşına Bağlı Duyarlılıkların Belirlenmesi

Authors : Mehmet Sedat Sevinç, Murat Yeşilırmak, Erdinç Günay

Pages : 287-297

Doi:10.29278/azd.1519514

View : 80 | Download : 85

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Lamiaceae familyasına ait 6 farklı bitki uçucu yağının T. molitor larvalarına karşı öldürücü etkilerini araştırmak, en yüksek öldürücü etkiye sahip yağlar ile popülasyonun farklı yaş gruplarından meydana gelen larvalar üzerinde ölüm oranı farklılıklarını tespit etmek amaçlanmıştır. Materyal Yöntem: Melisa (Melissa officinalis), Kekik (Origanum minutiflorum), Nane (Mentha piperita), Adaçayı (Salvia officinalis), Fesleğen (Ocimum basilicum), Lavanta (Lavandula intermedia)’ dan elde edilen uçucu yağların 3 farklı dozu (5 ml, 3ml, 1ml L-1) T. molitor larvaları üzerinde daldırma ve kalıntı yöntemi ile test edilmiştir. İstatistiki olarak yüksek ölüm oranına sahip 3 yağın 3 ml L-1 dozu, ana popülasyonun farklı yaş dönemlerinden meydana getirdiği larvaların son dönemleri üzerinde kalıntı ve daldırma metoduyla denenmiştir. Bulgular: O. minutiflorum, M. piperita, uçucu yağlarının 5 ml L-1 dozu ile M. officinalis uçucu yağının 5 ml L-1 ve 3 ml L-1 dozları %100 ölüme sebep olarak en etkili uçucu yağ dozları olarak belirlenmiştir. Ayrıca bu üç uçucu yağın 3 ml L-1 dozları ile anne bireylerin farklı yaş dönemlerinde ortaya çıkan 4 grup larva üzerinde M. officinalis ‘in sebep olduğu ölüm oranları sırasıyla; %86.6, %100, %73.3 ve %100 olarak tespit edilmiştir. O. minutiflorum sadece ilk grupta %64.4, M. piperita ise sadece 4. grupta %48.9 ölüm oranına sahip olup diğer gruplarda ölüm tespit edilmemiştir. Bu çalışma sonucu canlılığını sürdüren tüm deneme karakterlerinde ikinci nesil oluşumu gözlenmiştir. Tüm gruplarda öldürücülük etkisini 3 ml L-1 doz özelinde gösteren M. officinalis uçucu yağının 5 farklı dozu tekrar T. molitor geç dönem larvalarına uygulanarak LC50 değeri,1.96 ve LC90 değeri ise 3,09 ml L-1 olarak tespit edilmiştir. Sonuç: M. officinalis en yüksek öldürücülük oranına sahiptir. Denemede kullanılan düşük maliyetli diğer yağların daha yüksek dozlarıyla yapılacak yeni araştırmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Ayrıca annelerin farklı yaş dönemlerinden ortaya çıkan bireylerin ölüm oranlarındaki farklılıklar, kurulacak olan yeni denemelerde dişi bireylerin yaş kriterlerine dikkat edilmesi gerekliliğini göstermektedir.
Keywords : Ana yaşı etkisi, Melissa officinalis, Origanum minutiflorum, Mentha piperita, Salvia officinalis, Ocimum basilicum, Lavandula intermedia