ARAPÇA SARF İLMİ’NDE TÜREMİŞ KELİMELERİN ÇEKİM YAPILARI EN-NÂBIĞA EZ-ZÜBYÂNÎ’NİN DÎVÂNINDA UYGULAMALI BİR ARAŞTIRMA

Authors : Abu Haneefa Omar esSharif Ali

Pages : 179-226

View : 14 | Download : 15

Publication Date : 2016-12-01

Article Type : Other Papers

Abstract :Bu araştırma, en-Nâbiğa ez-Zübyânî’nin dîvânında türemiş kelimelerin çekim yapısını ele almaktadır. Çalışma, sarf bilginlerinin nazarında iştikâk kavramını, çeşitlerini ve ismi fâilden sıfat-ı müşebbehe’ye ve ismi mekâna kadar her türemiş kelimenin geliş şekillerini açıklayarak incelemektedir. Türemiş kelimelerin sarf yapısını açıklamak ve bu yapıları en-Nâbiğa ez-Zübyânî’nin dîvânında uygulamalı olarak göstermek araştırmanın hedefleri arasındadır. Araştırmacı çalışmasında betimleme metodunu takip etmiştir. Konuya ait materyallerin sunumundan sonra araştırmanın ulaştığı sonuçlar dan bazısı şunlardır: Türemiş kelimelerin sarf yapısı ana delaletlerinin yanında başka delaletler de taşımaktadır. Örneğin, Fâ harfinin üstün, Ayn harfininin esreli okunmasıyla “Fâil” kalıbı, ismi fâildeki “müf ’il” manasına gelebilmektedir (Mîm harfinin ötre, Ayn harfinin esreli okunmasıyla). Yine “Faîl” kalıbı, sülâsîden ismi mef ’ûl kalıbındaki “mef ’ûl” manasına gelebilmektedir. “فر ْقـ “َkelimesinde, sülâsî fiile hemze ilave edilerek elde edilen mezîd fiillerdeki sıfat-ı müşebbehe kullanımı da bunlardandır. Fakat bu sonuncusu, sarf bilginlerine göre sıfat-ı müşebbehenin ender kullanımlarındandır.
Keywords : Çekim, çağrışım, yapı, devam eden fiil