KEM-İ İSTİFHÂMİYYE VE KEM-İ HABERİYYE EDATLARI VE BUNLARIN KUR’AN YOLU MEALİ’NE YANSIMASI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Authors : Recep KIRCI

Pages : 795-813

Doi:10.46353/k7auifd.1168043

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Arap dili gramerine dair kaleme alınan eserlerde, ilk dönemlerden itibaren günümüze kadar edatlar konusu önemli bir yer tutmuştur. Neredeyse hiçbir eser edatlar konusunu ihmal etmemiştir. Konuya ilgili literatürde yapılan incelemede, edatların bazı gramer eserlerinde tek bir bölümde incelendiği, bazılarında ise eserin tamamının edatlara ayırıldığı görülmüştür. Bunun dışında, sadece bir edatı ele alan eserler de telif edilmiştir. Edatları bir bölümde inceleyen eserlere Sîbeveyhi’nin insert ignore into journalissuearticles values(ö.180/796); el-Kitâb’ı, el-Müberred’in insert ignore into journalissuearticles values(ö.285/898); el-Muḳteḍab’ı örnek verilebilir. Müstakil olarak edatlar konusunu olarak elen alan eserler arasında ez-Zeccâcî’nin insert ignore into journalissuearticles values(ö.337/948); Meʿâni’l-ḥurûf’u insert ignore into journalissuearticles values(Kitâbü’l-Ḥurûf);, ve er-Rummânî’nin insert ignore into journalissuearticles values(ö.384/994); Hurûfu’l-Me‘ânî’si sayılabilir. el-Kutrub’un insert ignore into journalissuearticles values(ö.206/821); el-Hemz’i ise tek bir edatı ele alan eserlere örnektir. Arap dilinde kelime genel anlamda fiil, isim, harf şeklinde üçe ayrılmaktadır. Burada harf ile kastedilen öğe edatlardır. Arap dilinde kendinden sonra gelen ismi ya da fiili etkileyen farklı birçok edat vardır, ki bunlar; harfi cerler, nasp edatları, ref edatları ve cezm edatlarıdır. Buna karşın kendinden sonra gelen ismi ya da fiili etkilemeyen ve sadece anlamsal değeri olan edatlar da vardır. Fiil-i mâziye kesinlik, fiil-i muzâriye ihtimal anlamı veren insert ignore into journalissuearticles values(قَدْ); edatı, fiil-i muzâri’ye hem gelecek zaman hem de tekid anlamı kazandıran insert ignore into journalissuearticles values(س و سَوْفَ); gibi edatlar buna örnektir. İstifhâm edatları da bu edatların kapsamına girmekte ve muhataba soru sormak için kullanılmaktadır. Söz konusu edatlardan biri olan insert ignore into journalissuearticles values(كم); edatının, ilk dönem eserlerinde diğerlerinden farklı olarak istifhâm edatları başlığının dışında, özel bir başlık altında incelendiği görülmüştür. Sîbeveyhi, Müberred, Zeccâcî ve Ebû Alî el-Fârisî bu edatı özel başlık altında inceleyen ilk dönem dilcilerdendir. Fakat Zemahşerî ve sonrasında ki dilciler tarafından kaleme alınan eserlerde, adı geçen edat mebniler bölümü içerisinde bulunan kinâyelerin arasında yer almıştır. Bu edat günümüzde de bazı eserlerde kinâyelerin içerisinde yer almaktadır. İstifhâm edatlarından biri olmasına rağmen insert ignore into journalissuearticles values(كم); edatının bu şekilde özel bir başlık altında incelenmesi dikkat çekici bir durumdur. Buna ek olarak yine ilk dönemden itibaren günümüze kadar telif edilen pek çok eserde insert ignore into journalissuearticles values(كم); edatı, temyîzi ve benzer edatlarla ilişkisi ile sınırlı olacak şekilde ele alınmıştır. Bu çalışma, insert ignore into journalissuearticles values(كم); edatı ve kısımlarını, bu edatın cümle içerisindeki konumunu, temyizini ve diğer edatlarla ilişkisini ele almaktadır, ayrıca bu edatın Kur’an Yolu Meali isimli tercümeye yansımalarını incelemektedir. Arap dilinde insert ignore into journalissuearticles values(كم); edatı, haberiyye ve istifhâmiyye olmak üzere iki kısma ayrılmaktadır. Haberiyye olan insert ignore into journalissuearticles values(كم); edatı “ne kadar çok” ve “nice” gibi anlamlara gelmektedir. Bu şekilde kullanılan edattan sonra müfred ve cemi bir kelime gelebilir ve bu kelimeler mecrur olurlar. İstifhâm için kullanılan insert ignore into journalissuearticles values(كم); edatı ise “kaç?” anlamına gelmektedir ve bu durumda kendisinden sonra sadece müfret mansub bir kelime gelir. insert ignore into journalissuearticles values(كم); edatı, başında harfi cer ile de kullanılabilir. insert ignore into journalissuearticles values(كم); edatı ile istifhâm edatlarından insert ignore into journalissuearticles values(متي);, insert ignore into journalissuearticles values(كَأَيِّن); ve insert ignore into journalissuearticles values(كَذا); arasında anlam ilişkisi vardır. insert ignore into journalissuearticles values(كم); ve insert ignore into journalissuearticles values(متي); edatı arasında anlamsal fark vardır. Fakat insert ignore into journalissuearticles values(كم); ile insert ignore into journalissuearticles values(كَأَيِّن); ve insert ignore into journalissuearticles values(كَذا); benzer anlamlara gelmektedir. Gramer eserlerinde ilk zamanlar farklı başlık altında incelenen insert ignore into journalissuearticles values(كم); edatı özellikle ez-Zemahşerî ve sonrası dilcilerin eserlerinde mebnîlerin alt konusu olan kinâyeler bölümünde incelenmiştir. İlk yazılan gramer eserlerinde insert ignore into journalissuearticles values(كم); edatıyla ilgili pek çok bilgiye yer verilmiştir. Fakat geç dönem gramer eserleri insert ignore into journalissuearticles values(كم); edatıyla ilgili öncekiler kadar bilgi içermemektedir. Diğer bir ifade ile daha sonraki dönemlerde yazılan eserler, erken dönemde yazılan eserlerde olduğu gibi insert ignore into journalissuearticles values(كم); edatına dair semantik inceleme içermemektedir ve bu edatın kullanımına dair kuralların temellendirilmesi gibi konuları ele almamışlardır. Bu nedenle Arap dilinde derinlemesine bilgi sahibi olmak isteyenlerin ilk dönem eserlerindeki bilgileri incelemeleri önem arz etmektedir. Ancak derinlemesine bilgi sahibi olmayı amaç edinmeyenler için geç dönemde ve özellikle de günümüzde kaleme alınan eserleri incelemeleri daha yararlı olacaktır. Çalışmanın amacı ise insert ignore into journalissuearticles values(كم); edatının farklı kullanımlarını ve anlamını ortaya koyarak yanlış kullanımlarının önüne geçmek ve bu suretle alana katkı sunmaktır.
Keywords : Arap Dili ve Belağatı, Gramer, Edatlar كم, Haberiyye ve İstifhâmiyye, Kuran Yolu Meali