İbnü’l-Arabî’nin Özel Velayet (Velâyet-i Hâssa) Teorisi: Kesb İle Vehb Arasında Seçkinliğin Temellendirilmesi

Authors : Ali İhsan KILIÇ, Safi ARPAGUŞ

Pages : 503-544

View : 25 | Download : 33

Publication Date : 2021-12-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, dindarlıkta derecelenme ve seçkinlik meselelerini tarihsel bir bağlamda ve kavramsal yönden incelemektedir. Literatürde velayet-i hassa kavramıyla tartışılan konunun tasavvufun erken dönemlerinde nasıl ele alındığı, hangi kavram ve meseleler etrafında gelişim gösterdiği çalışmanın öncelikli meseleleri arasındadır. İbnü’l-Arabî öncesi dönemde konunun gelişimine katkı sunan sûfîlerin görüşleri kronolijik bir okumaya tabi tutulmuş, Hakîm et-Tirmizî’ye gelinceye kadar velayet meselesinin izi sürülmüştür. Akabinde Hakîm et-Tirmizî ile teorik çerçevesini kazanan velayet doktrininin h. IV. asırdan itibaren gelişen litaratür içerisinde nasıl yorumlandığı takip edilmiştir. İbnü’l-Arabî’nin mevcut tartışmalar karşısında nerede durduğu tespit edilmeye çalışılarak velayet doktrinine kendi perspektifini nasıl yansıttığı ortaya konulmuştur. Bu bağlamda dindarlık tarzı olarak asketik yaşamın ve dinî pratiklerin velayetin gerçekleşmesinde bir zorunluluk mu olduğu yoksa bu hususta ilahî inayetin öne mi geçtiği sorusuna cevap aranmıştır. İbnü’l-Arabî’nin eserleri kendi kronolojisi dahilinde okunarak eserlerde ortaya çıkan farklı kavram ve bağlamlara işaret edilmiştir.
Keywords : Velayet, İbnül Arabî, İstidat, Ayân ı sabite, Kesb Vehb