Şiblî Nu‘mânî’nin Seyahatnâmesinde İstanbul’da İlmî Hayat

Authors : Halime Zehra İNAL, Bahattin TURGUT

Pages : 106-122

Doi:10.5281/zenodo.8033800

View : 38 | Download : 45

Publication Date : 2023-06-25

Article Type : Research Paper

Abstract :XIX. yüzyılın ikinci yarısında Hindistan’ın saygın, Müslüman âlim ve tarihçilerinden olan Şiblî Nu‘mânî insert ignore into journalissuearticles values(ö.1914);, aynı zamanda “Sefernâme-i Rûm u Şâm u Mısır” adlı seyahatnâmesiyle modern dönem seyyâhlığına iyi bir örneklik teşkil etmektedir. Söz konusu eser, Şiblî’nin İslâm coğrafyasının çeşitli ülkelerine gerçekleştirdiği gezileri ve buralarda elde ettiği gözlem ve birikimleri kapsamaktadır. Bu noktada Şiblî Nu‘mânî’nin çıkmış olduğu yolculukta rotasına hem dünyanın hem de İslâm coğrafyasının önemli ilim, kültür ve medeniyet merkezlerinden biri olan İstanbul’u dâhil etmesinde İslâm âleminin hâmîsi konumundaki Osmanlı Devletine karşı beslediği muhabbetin derin tesirleri bulunmaktadır. Zira XIX. yüzyılda gerek Osmanlı Devleti’nin başkenti gerekse müslim-gayrimüslim pek çok insanın rağbet ettiği ilim ve irfan merkezi olması İstanbul’u dünyanın en saygın şehirlerinden biri konumuna getirmektedir. Nu‘mânî’nin mezkûr eserinde İstanbul’un dünya çapında şöhret bulmuş medreselerinden, kütüphanelerinden aynı zamanda dönemin eğitim sisteminden, basın yayın kuruluşlarından ve değerli ilim adamlarından hulâsa ilmî ve kültürel hayatı kapsayan her türlü husustan detaylı bir biçimde bahsetmesi bu gerçeği ortaya koymaktadır. Seyahatnâmeler, edebî metin olarak ele alınabilirken önemli bir misyonu daha bulunmaktadır ki o da yazıldığı döneme kapı aralayan tarihî kaynaklardan olmasıdır. Yazarın bakış açısı ve değer yargılarını barındırıyor olsa da tarihî, siyasî, edebî, sosyokültürel pek çok alanda okuyucuya dönemin kültür kodlarını sunması bakımından önem arz etmektedir. Biz de bu çalışmamızda seyahatnâmesi ışığında Şiblî Nu‘mânî’nin XIX. yüzyılın son çeyreğinden itibaren İstanbul’daki ilmî hayatı nasıl gözlemlediğini ve hangi tespitlerde bulunduğunu inceleyeceğiz.
Keywords : Osmanlı, İstanbul, ilmî hayat, seyahatnâme, seyyâh, Şiblî Numânî