Yûsuf el-Erdebîlî’nin Envâr İsimli Eserinde Ele Aldığı Fetva Usûlü Kaideleri

Authors : Kenan Kılınç

Pages : 274-311

Doi:/kider.1553206

View : 53 | Download : 58

Publication Date : 2024-12-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Yûsuf el-Erdebîlî, hicrî VIII. asırda Azerbaycan’da yaşamış Şâfiî fukahası âlimlerindendir. Doğum tarihi hakkında yerli ve yabancı literatür taranmasına rağmen bilgi bulunmayan bu âlim, bibliyografya âlimlerinin genel kabulüne göre 799/1397 senesinde Erdebil’de vefat etmiştir. Erdebîlî, Şâfiî fıkhına dair te’lif ettiği el-Envâr li-a’mâli’l-ebrâr eseriyle bilinen ve Şâfiî fukahasının kendisinden istifade ettiği fıkhî bir birikime sahip bir şahsiyettir. Fürû-i fıkha ilişkin olarak kaleme aldığı el-Envâr adlı eserinde, delilleri zikretmeksizin meseleleri ele almakta ve kısmen de olsa fıkıh usûlüne değinmektedir. Yûsuf Erdebîlî, eserindeki konuları ibâdât, muâmelât, ferâiz, münâkehât-müfârekât, ukûbât ve edebü’l-kâdî ve ıtk şeklinde bir tasnifle ele almaktadır. Ayrıca eserinde fetva konusunu ayrıntılarıyla işlemeye çalışarak, günümüz çalışmalarına ışık tutacak açıklamalarda bulunmaktadır. Erdebîlî, fetva kurumlarını ele alarak istiftâ adabı, şer’î hilelerle fetva ve talakta istisna gibi konularda önemli bilgilere yer vermektedir. Erdebîlî’nin bu alandaki açıklamaları üzerine akademik çevrede herhangi bir çalışmanın yapılmamış olması, bu konunun ele alınmasını gerektirmiştir. Ayrıca fetva kurumuna ilişkin açıklamalarının ilmî camiaya sunulması ileriki çalışmalara ışık tutması açısından büyük bir önemi haizdir. İslam fıkıh âlimleri, fetva faaliyetini din ve dünya açısından sorumluluk gerektiren bir vazife olarak kabul etmektedirler. Bu nedenle dinî meseleleleri şer’î delillerden istinbat etme bilgi ve kabiliyetinden yoksun olanların fetva faaliyetilerine katılmalarına sıcak bakmamaktadırlar. Bu çalışmada, Erdebîlî’nin el-Envâr’da işlediği fetva usûlü kaideleri onun bakış açısıyla ele alınmaya çalışılarak İslam fıkıh literatürüne katkıda bulunmak hedeflenmektedir.
Keywords : İslam Hukuku, Şâfiî Fıkhı, Erdebîlî, Özgünlük, Fetva