Muhammed Hayât es-Sindî’nin (ö. 1163/1750) Fethu’l-vedûd ‘alâ vahdeti’l-vücûd İsimli Vahdet-i Vücûd Reddiyesinin Tahkiki ve Eleştirisi

Authors : Orkhan MUSAKHANOV

Pages : 94-132

View : 21 | Download : 13

Publication Date : 2018-12-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Tevhidin vahdet-i vücûd şeklinde yorumu İbnü’l-Arabî’den (ö. 638/1240) bu tarafa lehinde ve aleyhinde üzerine en çok eser telif edilen diğer bir ifadeyle üzerine reddiye ve müdafaa yazılan konulardan biridir. Vahdet-i vücûd eleştirilerini dinin tasavvufi yorumunu büyük ölçüde reddedenlerin eleştirileri ve İbnü’l-Arabî öncesi tasavvufu kabul edip İbnü’l-Arabî’nin önderliğinde teessüs eden vahdet-i vücud merkezli tasavvufu kabul etmeyenlerin eleştirileri olarak ifade etmek mümkündür. Muhammed Hayât es-Sindî büyük ölçüde takipçisi olduğu İbn Teymiyye (ö. 728/1328) gibi İbnü’l-Arabî öncesi tasavvufu olumlayan ve İbnü’l-Arabî ve takipçilerini olumsuzlayan Nakşbendî tarikatına mensup bir sûfîdir. Hayât es-Sindî aynı zamanda dinin tasavvufî yorumunu büyük ölçüde bütünüyle reddedenlerin önderi Muhammed b. Abdülvehhâb’ın (ö. 1206/1792)  da en etkili hocalarından birisidir. Bu makalede Hayât es-Sindî’nin İbnü’l-Arabî, Konevî, (ö. 673/1274),Tilimsânî (ö. 690/1291) ve İbnü’l-Fârız’dan (ö. 632/1235) yaptığı nakiller ve reddiyeleri altında telif ettiği Fethu’l-vedûd ‘alâ vahdeti’l-vücûd’unun tahkiki yapılacak ve onun diğer tasavvufi eserleri olan Şerhu’l-Hikemi’l-Atâiyye ve el-İânetü’s-Samediyye fi’t-Tarikati’n-Nakşbendiyye eserleriyle karşılıklı bir şekilde incelenerek reddiyenin tutarlılığı tartışılacaktır. Hayât es-Sindî’nin Fethu’l-vedûd isimli vahdet-i vücûd eleştirisinin tahkik ve tercüme edilip Sindî’nin diğer tasavvufî eserleriyle kısmen mukayese edilmesi, ayrıca Hayât es-Sindî’nin hayatı ve eserlerinin tam listesinin tespitinin denenmesi ile Hayât es-Sindî hakkında daha detaylı çalışmalara zemin hazırlanması amaçlanmıştır.
Keywords : Muhammed Hayât es Sindî, Tasavvuf, Vahdet i vücûd, Reddiye, Reddiyenin Eleştirisi