Morphology and Volume Measurement of Bursa Fabricius by Stereology in Merlin (Falco Columbarius)

Authors : İsmail TÜRKMENOĞLU, İbrahim DEMİRKAN, Aysun ÇEVİK DEMİRKAN, Murat Sırrı AKOSMAN, Mehmet Aydın AKALAN

Pages : 27-32

Doi:10.30607/kvj.423748

View : 19 | Download : 17

Publication Date : 2019-03-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bursa fabricius (Bursa cloacalis veya Bursa fabricii) kanatlıların lenfoepitelial bir organı olup kanatlıların primer lenfoid organı organı olarak görev yapmaktadır. B lenfositlerinin gelişim ve farklılaşmasının yanında immunoglobulin izotip değişminden de sorumludur. Bursa fabricius cloaca’ya açılan kanalında küçük bir T lenfosit kümesi bulunduğundan dolayı aynı zamanda sekonder lenfoid organ olarak da görülmektedir ancak erken dönemde organın gelişimi gerilemektedir. Bu çalışmada 5 adet ergin bozdoğandan ( Falco columbarius ) elde edilen bursa fabricius’lar üzerinde morfolojik ve stereolojik incelemeler yapıldı. Morfolojik incelemeler sonucunda bozdoğan’larda bursa fabricius’un cloaca üzerinde bulunduğu, bir kanal vasıtasıyla proctodeum’a açıldığı, şeklinin oval olduğu ve lümeninde mukoza katmanı tarafından yapılmış plikalar bulunduğu gözlemlendi. Bu yapıların boyu 15,62 ± 1,41 mm, eni en uzun bölgede 10.14 ± 0,66 mm en kısa bölgede ise 0.98 ± 0,07 mm olarak saptandı.  Stereolojik yöntemle yapılan hesaplamalarda hacmi 0.190 ± 0,008 cm 3 olarak tespit edildi. Bozdoğanda bursa fabricius’un morfolojik yapısı ortaya konarak stereolojik metotla hacmi hesaplanmış olup, kanatlılarda tür ayrımında ileride yapılacak çalışmalara kaynak olabileceği düşünüldü.
Keywords : bozdoğan, falco columbarius, bursa fabricius, morfoloji, stereoloji