Hayvanlarda Soğuğa Dayanıklılık: Çift Yaşarların Kriyobiyolojisi

Authors : Taner YOLDAS, Uğur Cengiz ERİŞMİŞ

Pages : 242-253

Doi:10.31594/commagene.1176451

View : 19 | Download : 8

Publication Date : 2022-12-31

Article Type : Review Paper

Abstract :Organizmalar yaşamlarını devam ettirebilmek için abiyotik çevresel koşullara uyum sağlarlar. Özellikle ortam sıcaklığındaki değişimler; canlıların beslenme, üreme, gelişim ve morfolojileri üzerinde etkilidir. Sıra dışı sıcaklık değişimleri özellikle ektotermik hayvanlar için ölümcül olabilir. Karasal ektotermler. doğada donma noktasının altındaki sıcaklıklarda hayatta kalabilmek için davranışsal, fizyolojik ve biyokimyasal bazı özel stratejiler geliştirmişlerdir. Bazı türler göç ederek su ya da toprak altında kış uykusuna yatmak suretiyle dondurucu sıcaklıklardan kaçınırlar. Bazıları ise donma koşullarına maruz kalarak kışı geçirmek zorundadırlar. Genel olarak dondurucu soğuğa dayanıklılık donmadan kaçınma insert ignore into journalissuearticles values(süper soğuma); ve donma toleransı stratejilerine bağlıdır. Donmadan kaçınma durumunda vücut sıvılarının donma noktasının altındaki sıcaklıklarda sıvı formu korunurken donma toleransı stratejisini kullanan canlılarda ise vücutlarındaki toplam suyun %50’sinden fazlasının donması tolere edilebilir. Karasal hibernatör hayvanlardan bazı amfibi ve sürüngen gruplarında da tespit edilen donma toleransı stratejisi onların dondurucu kış koşullarında hayatta kalmalarını sağlamaktadır. Bu özel türler kriyoprotektif mekanizmaları ile donmanın ölümcül etkilerinden korunurlar. Donma süresince yaşamsal faaliyetleri tamamen duran bu hayvanlar çözündükten sonra kısa bir süre içerisinde de normal yaşama dönerler. Bu mucizevi mekanizmanın araştırılması yalnızca hayvanların karmaşık adaptasyonunu açıklamakla kalmaz, aynı zamanda doku ve hücre kriyoprezervasyon teknolojisine de kaynak sağlar. Bu derleme amfibilerin donma toleransı stratejilerine dair bilgiler sunarak henüz yeterince çalışılmamış bu konuda araştırma yapmak isteyenlere katkı sağlayacaktır.
Keywords : Ektoterm kış uykusu, Donma toleransı, Donmadan kaçınma, Kriyoprotektanlar, Antifriz proteinler, Antioksidan savunma