ROTARİ SONDAJ YÖNTEMİ İLE KARBONDİOKSİT (CO2) GAZININ ÇIKARILMA İŞLEMLERİ VE KARŞILAŞILAN PROBLEMLER

Authors : Mgürhan YALÇIN, Zeynep ŞAHİN

Pages : 55-64

View : 22 | Download : 13

Publication Date : 2005-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Sondajlar yapılış amacına, derinliğe, yapıldığı yere ve aranan maddenin türüne göre çeşitli sınıflara ayrılır. Çeşitli yöntemlerle yapılır. Bu yöntemlerden biri de Rotari (dönerli) sondaj işlemidir. Çalışmanın amacı karbondioksit gazının çıkarılmasında kullanılan Rotari sondaj yönteminde yapılan işlemlerin belirlenmesidir. Bu kapsamda sondajcılık işlemleri sırasında ve sonrasında çıkabilecek kuyu problemleri ortaya konmuş ve çözüm önerileri sunulmuştur. Çalışmaya örnek olması bakımından Kemerhisar (Niğde) bölgesine ait sondajcılık işlemleri açıklanmıştır. Kemerhisar (Niğde) bölgesi, karbondioksit (CO2) yataklarında bir kuyuda yapılan sondaj çalışmaları başından sonuna kadar (0-220 m) takip edilmiş ve her bir metreye ait kırıntı numune alımı yapılmıştır. Delme işlemi sırasında kelly, tij, matkap, ağırlık borusu, ilerleme hızı, çamur özellikleri, gaz çıkışı, su girişi gibi alet ve özellikler takip edilmiş kayıtları yapılmıştır. Bu verilerle teçhizleme ve kuyu başı düzeneği kurulması sağlanmıştır. Uygun sondaj düzeneği kurulmuş, rotari sondaj yöntemi ile emniyetli bir şekilde karbondioksit gazı çıkarılmıştır. Kuyu verimliliği %15 su ve %85 CO2 şeklinde belirlenmiştir. 100 m’den sonra CO2+su içeriğinde artış gözlenmiştir. 165m-205m arası iri taneli kireçtaşı-çamur taşı ardalanmasına ait seviyelerde CO2 maksimum seviyeye ulaşmıştır. Kısaca, yüksek basınçlı seviyelerde emniyet vanaları ile sondaj çamurunda baritin kullanılmasının önemli olduğu söylenebilir. Yüksek gaz çıkışları olduğu zaman yoğunluğu yüksek barit içerikli çamurla gaz basıncı kontrol altına alınmalıdır. Bu sayede çalışma sırasında pompanın durması, ani gaz fışkırmaları, kuyu cidarlarının yıkılması engellenmiş olur. Ayrıca çalışan işçiler için emniyetli çalışma ortamı da sağlanmış olur.
Keywords : Doğalgaz, CO2, sondaj çamuru, rotari sondaj, Kemerhisar, Niğde