BM Kolektif Güvenlik Sisteminin Etkinliği Sorunu: Realist Bir Değerlendirme

Authors : Murat GÜNEYLİOĞLU

Pages : 107-120

Doi:10.25294/auiibfd.836865

View : 22 | Download : 16

Publication Date : 2021-05-07

Article Type : Research Paper

Abstract :Birleşmiş Milletler kolektif güvenlik sistemi Soğuk Savaş dönemi ve sonrasında birçok uluslararası güvenlik krizi karşısında etkisiz bir konumda kalmıştır. Bunun en önemli nedeni, BM Güvenlik Konseyi (BMGK) daimi üyelerinin kendilerini ilgilendiren sorunlarda veto kartına başvurarak sistemi kilitlemesi olarak görülmektedir. Sistemi etkin kılabilmek için ortaya atılan reform önerileri, BMGK’nın yapısı ve karar alma sistemi üzerine düzenlemeler içermektedir. Buna karşın realizm, uluslararası örgütlerin barış ve güvenliğin korunmasında rol oynayabilen özerk bir aktör olarak ele alınmasına karşı çıkmaktadır. Uluslararası örgütler en güçlü devletler tarafından biçimlendirilmekte ve kendi çıkarları çerçevesinde kullanılmaktadır. Bu bakımdan örgütler sadece sistemdeki güç dengesinin bir yansımasıdır. Savaş ve barışın ardındaki en önemli faktör güç dengesidir. Bu çalışma BM kolektif güvenlik sisteminin etkinliği sorununu realist bir perspektiften incelemektedir. Çalışmanın ana iddiasına göre, uluslararası krizlere askeri müdahale kararını etkileyen temel faktörler ulusal çıkarlar ve bölgesel güç dengeleridir. BMGK onayı, müdahaleye uluslararası destek ve meşruiyet sağlaması açısından yalnızca karar almayı kolaylaştırıcı bir rol oynamaktadır. Uluslararası krizlere müdahale edilmesi yolunda yukarıdaki faktörlerin nasıl işlediğini ortaya koyabilmek için, Soğuk Savaş sonrası yaşanan önemli örnek olaylar incelenmektedir. Bunlar; I. Körfez Savaşı, Kosova krizi ve Suriye iç savaşıdır. Suriye’de yaşanan kriz, benzer bir biçimde ortaya çıkan ancak BMGK kararıyla müdahale edilen Libya kriziyle karşılaştırmalı olarak incelenmiştir.
Keywords : BM Güvenlik Konseyi, Güç dengesi, Körfez krizi, Kosova, Libya, Suriye