Çok Kriterli Karar Verme ve Veri Zarflama Analizinde Kullanılan Yönsüz Veriler İçin Fonksiyon Önerileri: Finansal Performans Örneği

Authors : Kenan Oğuzhan Oruç, Gökhan Yılmaz, Tayfun Yılmaz

Pages : 59-75

Doi:10.25294/auiibfd.1451955

View : 107 | Download : 159

Publication Date : 2024-11-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Karar Verme (KV) problemlerinde Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinin kullanılması durumunda, kriterlerin yönlerinin doğru belirlenmesi büyük önem taşımaktadır. Literatürde önerilen bazı ÇKKV yöntemlerinin uygulama adımları yalnızca maksimizasyon veya minimizasyon hedeflerine yönelik kriterlerle uyumlu olacak şekilde tanımlanmıştır. Benzer şekilde KV sürecinde Veri Zarflama Analizi (VZA) ile etkinlik ölçümü yapılırken girdilerin minimize edilmesi, çıktıların ise maksimize edilmesi gerekmektedir. Ancak gerçek dünya problemlerinde bazı verilerin maksimize veya minimize edilmesi istenmez, belirlenen ideal değerlere yakın olması istenir. Bunlar yönsüz veriler olarak adlandırılır. Bu çalışma, yönsüz verileri maksimizasyon veya minimizasyon olarak tanımlamak için ölçek dönüştürme fonksiyonları önermektedir. Böylece ÇKKV ve VZA yöntemleri kullanılarak yapılacak analizlerde daha tutarlı sonuçlar elde edilecektir. Bu çalışmada, dayanıklı tüketim malları sektöründe faaliyet gösteren 10 işletmenin 2022 yılına ait 9 finansal oranı önerilen fonksiyonlar ile ölçeklendirilmiştir. Bu finansal oranların ham ve ölçeklendirilmiş verileri kullanılarak, bu işletmelerin finansal performansları TOPSIS ve VZA yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Performans değerlendirmesinde ölçeklendirilmiş verilerin kullanılmasıyla daha tutarlı sonuçlar elde edilmiştir.
Keywords : Çok Kriterli Karar Verme, Veri Zarflama Analizi, Yönsüz Kriter, Finansal Oranlar