Farklı Gama Işını Dozlarının Macar Fiği Çeşitlerindeki Bazı Kantitatif Özelliklere Etkisi

Authors : Berna EFE, Sabahaddin ÜNAL

Pages : 135-143

Doi:10.18016/ksudobil.349182

View : 21 | Download : 11

Publication Date : 2017-12-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Mutasyon ıslahı bir ıslah programında genetik tabanı genişletmek ve özel amaçlı ıslah çalışmaları için kullanılmaktadır. Bu ıslah metoduyla günümüze kadar pek çok başarılı sonuç alınmış ve mutant çeşitler geliştirilmiştir. Bunların bir kısmı doğrudan mutant yeni çeşitler; diğer bir kısmı da mutant bireylerin melezlemelerde kullanılması sonucunda elde edilen çeşitlerdir. Bu araştırmada, üç Macar fiği çeşidinin (Anadolu Pembesi-2002, Oğuz-2002 ve Tarm Beyazı-98) tohumlarına uygulanan dört farklı gama ışını dozlarının M 4 ve M 5 bitkilerinde bazı morfolojik özellikler ve tarımsal özellik üzerine etkileri, araştırılmıştır. Doğal bitki boyu M 5 bitkilerinde, ana sap uzunluğu M 4 ve M 5 bitkilerinde Tarm Beyazı-98’de dozlar arasındaki farklılık önemli (P<0.05 ve P<0.01) bulunurken, Oğuz-2002 ve Anadolu Pembesi-2002 çeşitlerinde dozlar arasında önemli bir farklılık saptanmamıştır. Ana sap kalınlığı ve sayısında uygulanan dozlar her üç çeşitte önemli bir değişime neden olmamıştır. Özellikle bitkideki bakla sayısı (Tarm Beyazı-98, Oğuz-2002 ve Anadolu Pembesi-2002’de kontrol ve hat ortalamaları sırayla 14.9 ve 19.4 adet; 36.5 ve 31.3 adet; 44.5 ve 28.2 adet) çeşitlere göre önemli bir değişim göstermiştir. Bir diğer önemli etki olarak Oğuz-2002 çeşidinde koltuk altında üçerli (OG602, OG605 OG801 ve OG805 hatları), Tarm Beyazı-98 çeşidinde ise üçerli ve dörderli bakla oluşumu (TB603, TB604 ve TB1006 hatları) görülmüştür. Bu iki çeşitte, gama dozları bakla sayısında (en yüksek hat ortalamaları; TB604:30.7 adet ve OG805: 60.8 adet) artış sağlarken, Anadolu Pembesi-2002 çeşidinde (en yüksek hat ortalaması; AP605: 37.8 adet) azalmalara yol açmıştır. Gama ışını uygulamalarının M 4 ve M 5 generasyonlarında hem incelenen bitkisel karakterler ve hem de çeşitler üzerinde farklı etkilerinin olduğu, bulunmuştur. Genel olarak M 5 generasyonunda incelenen özelliklerin çoğunda farklılıkların Oğuz-2002 çeşidinde 60 ve 80 Gy, Anadolu Pembesi-2002 ile Tarm Beyazı-98 çeşitlerinde 60 ve 100 Gy dozlarda ortaya çıktığı belirlenmiştir. 
Keywords : Vicia pannonica Crantz, mutasyon ıslahı, gama ışını, M4 ve M5 bitkileri, boğumlardaki bakla sayısının artması