Türkiye Ölçme Araçları Dizininde Yer Alan Açımlayıcı Faktör Analizi Çalışmalarının Paralel Analiz Sonuçları İle Karşılaştırılması

Authors : Ufuk AKBAŞ, Ersoy KARABAY, Merve YILDIRIMSEHERYELİ, Ahmet AYAZ, Özgür Osman DEMİR

Pages : 1095-1123

Doi:10.30831/akukeg.453786

View : 21 | Download : 12

Publication Date : 2019-07-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu araştırmanın amacı, Türkiye Ölçme Araçları Dizininde (TOAD – http://toad.edam.com.tr/olcek) yer alan ölçek geliştirme veya uyarlama çalışmalarında açımlayıcı faktör analizi (AFA) ile belirlenmiş olan faktör sayılarının paralel analiz sonuçlarına göre incelenmesidir. Araştırmanın başladığı tarih itibariyle TOAD’da yer alan 4440 çalışma arasından 500’ü sistematik örnekleme yöntemiyle seçilmiş ve bu araştırmalardan 451’inin tam metnine ulaşılabilmiştir. Tam metnine ulaşılabilen çalışmalardaki örneklem büyüklüğü, madde sayısı, eksen döndürme yöntemi gibi bilgiler araştırmacılar tarafından geliştirilen bir forma göre kodlanmıştır. İncelemeler sonucunda AFA gerçekleştirilen 300 araştırma raporunda örneklem büyüklüğü, madde sayısı, faktör yükü alt sınırı, faktör sayısı, açıklanan varyans oranı gibi bilgilere yer vermeyen çalışmaların bulunduğu görülmüştür. AFA’da en sık kullanılan faktör çıkarma yönteminin temel bileşenler analizi olduğu, özdeğerin 1’den büyük olmasının ise faktör sayısına karar vermede en sık kullanılan ölçüt olduğu tespit edilmiştir. Birden çok faktörün çıkarıldığı durumlarda en sık kullanılan eksen döndürme tekniği ise varimax’tır. Paralel analiz sonuçları ile karşılaştırılabilen 67 AFA çalışmasından 52’sinde fazla, sekizinde eksik ve yedisinde doğru sayıda faktörün çıkarıldığı belirlenmiştir. Bulgular mevcut alanyazın kapsamında tartışılmış ve AFA’nın raporlaştırılmasındaki eksiklerin azaltılabilmesi amacıyla bir kontrol listesi önerilmiştir.
Keywords : Türkiye Ölçme Araçları Dizini, açımlayıcı faktör analizi, paralel analiz, faktör sayısı