Kadının Miras Hakkına Yönelik Sosyo-Kültürel Algılar: Şırnak Örneği

Authors : Dicle Özcan Elçi, Gazal Cengiz

Pages : 183-213

Doi:10.33708/ktc.1375275

View : 31 | Download : 21

Publication Date : 2024-05-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Kadının miras hakkı, gerek medeni/pozitif hukukta gerekse de yöremizde toplumsal karşılığı ve geçerliliği devam eden şer’i/dini hukukta kadınlar için açıkça belirtilen bir “hak” olarak tanımlanmasına rağmen gündelik yaşamda uygulamaya geçilmeyen, geçilse dahi keyfi tutum ve yaklaşımlarla hak gaspı ile sonuçlanan bir toplumsal soruna dönüşmüştür. Bu durum Türkiye’nin birçok bölgesinde görünür olup, araştırmanın yürütüldüğü Şırnak’ta da olumsuz sosyal etkileriyle kadının sosyal-ekonomik-kültürel konumunu zayıflatan bir soruna işaret etmektedir. Kadının miras hakkından yoksun bırakılması bir toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve ekonomik şiddet biçimi olarak da karşımıza çıkmaktadır. Literatürde kadının miras hakkı sorunsalı çoğunlukla teoloji eksenli çalışmalarla işlenmiştir. Ancak az sayıdaki sosyolojik çalışmalarda bu olgu toplumların egemen-geleneksel kültürleriyle ilişkilendirilerek, Kültür Sosyolojisi veya Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi perspektifinden ele alınmış olup; bu çalışma da benzer bakış açısıyla yürütülmüştür. Buna göre bu çalışmanın konusu, Şırnak’ta kadının miras hakkına yönelik sosyo-kültürel algılar ve inançlardır. Çalışmanın amacı, kadının miras hakkına yönelik algı ve inançların hangi sosyo-kültürel temellerden kaynaklandığını ve nasıl oluştuklarını sosyolojik bir bakışla açıklayabilmektir. Öte yandan katılımcı kadın ve erkekler nezdinde kadının miras hakkına yönelik algılarındaki benzeşen ve farklılaşan yönlerine dikkat çekmektir. Araştırma, nitel araştırma yöntemi ile yürütülmüş, yüz yüze derinlemesine mülakatlar üzerinden veriler toplanmış ve betimsel ve tematik analiz teknikleri ile veriler yorumlanmıştır. Çalışmanın örneklemi, Şırnak’ın Merkez ilçesinde ikamet eden farklı sosyo-demografik özelliklere sahip 13 kadın ve 8 erkekten oluşan 21 katılımcıdan oluşmaktadır. Çalışmada katılımcıların miras deneyimleri, kadının miras hakkı konusundaki görüşleri, kadına miras verilmemesindeki etkenler ve bu olguya dair çözüm önerileri tartışılmıştır.
Keywords : kadının miras hakkı, toplumsal cinsiyet eşitsizliği, ataerkil cinsiyet kültürü, ekonomik şiddet, sosyo kültürel algı