İSYAN MEVSİMLERİNDE EYLEME GEÇİŞ ARACI OLARAK SAZ İLE SÖZ: KÖROĞLU ÖRNEĞİ

Authors : Mehmet AÇA

Pages : 1-6

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2018-12-13

Article Type : Research Paper

Abstract :Evliya Çelebi, Köroğlu’yu bir çöğür şairi olarak takdim eder. Kimi araştırıcılar, 16. yüzyıla bağladıkları Köroğlu’yu iki şiirinden yola çıkarak Özdemiroğlu Osman Paşa’nın İran seferine katılan bir ordu şairi olarak nitelendirirler. Hayat hikâyesinin destan ve halk hikâyesi kahramanı Köroğlu ile karıştırılması nedeniyle gerçek kimliği ve şiirleri hakkında kesin hükümler verilemeyen Köroğlu adına bağlanarak yayımlanan şiirlerin destan ve halk hikâyesindeki şiirlerden pek farklı olmadığı, benzer düşünce ve konular üzerine kurulduğu görülmektedir. İster müstakil bir saz şairi, ister bir destan ve halk hikâyesi kahramanı olarak görülsün, Köroğlu’nun mücadelesinde saz ile sözün eyleme geçişte önemli bir yere sahip olduğu görülmektedir. Saz ile sözün bu rolü, Kızılbaş Türkmen isyanının simge ismi Pir Sultan Abdal ile Celali isyancılarını “şeştar” çalarak şevke getiren saz şairlerinde de görülmektedir. Çalışmada, Evliya Çelebi tarafından bir çöğür şairi olarak takdim edilen Köroğlu’nun eyleme geçişinde saz ile sözün önemli bir yere sahip olduğuna dikkat çekilerek, Köroğlu gibi saz şairlerini eşkıya olarak nitelendiren Osmanlı dönemi merkezi ve yerel otoritelerin bu nitelendirmelerinde “çöğür” ve “şeştar” gibi müzik âletlerini çalan saz şairlerine yönelik olumsuz bakış açılarının etkileri üzerinde durulmuştur. Çalışma, merkezi ve yerel otoritelerin, saz ile sözü, başka bir deyişle saz şairlerini isyan mevsimlerinin önemli bir kışkırtıcı unsuru olarak gördüklerini ve bundan dolayı da mücadelelerinde eşkıyayı kışkırtan ya da şevklendiren saz şairlerine de özel bir önem verdiklerini bir kez daha gözler önüne sermiştir.
Keywords : Köroğlu, isyan, saz, söz