İSTANBUL SÖZLÜ KÜLTÜR ORTAMLARINDA KARAGÖZ OYUNU

Authors : Uğur TOPAL, Aynur KOÇAK

Pages : 104-122

View : 20 | Download : 14

Publication Date : 2019-06-17

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk temaşa sanatlarından biri olan Karagöz oyunu, yüzyıllar boyunca İstanbul sözlü kültür ortamlarında önemli bir yere sahip olmuş ve halk tarafından rağbet görmüştür. 19. yüzyılın sonlarında İstanbul’da tiyatro ve sinema salonlarının açılması, sözlü kültür ortamlarında yapılan Karagöz gösterilerine olan ilgiyi azaltmıştır. Azalan bu ilgiye rağmen, Cumhuriyet’in ilanından sonra Karagöz sanatçıları çeşitli sözlü kültür ortamlarında Karagöz oynatmaya devam etmişlerdir. Cumhuriyet’in ilk yıllarında halkevlerinin desteğiyle Karagöz oyunu sözlü kültür ortamlarında varlığını canlı bir şekilde sürdürmüştür. 1952 yılında halkevlerinin kapanmasıyla birlikte bu durum değişmiş ve Karagöz oyunu unutulmaya başlayacağı bir döneme girmiştir. Devletin desteklemediği sanatçılar, kendi imkânlarıyla çeşitli mekânlarda Karagöz oynatmaya devam etmişler, fakat sanatlarını sürdürme konusunda başarılı olamamışlardır. 1970’li yıllarda televizyonun yaygınlaşması ve ardından 1980 yılında yapılan askeri darbe sonucunda Karagöz oyunu Ramazan ayında hatırlanan bir çocuk oyununa dönüşmüştür. Bu çalışmada Karagöz oyununun 1923 ile 1980 yılları arasında İstanbul sözlü kültür ortamlarındaki durumu açıklanmıştır. Günümüzde Ramazan ayında hatırlanan ve bir çocuk eğlencesi olarak bilinen Karagöz oyununun 1980 öncesi İstanbul sözlü kültür ortamlarında hem çocuklara hem büyüklere hitap ettiği ve yılın her ayında İstanbul’da seyredilebildiği ortaya konulmuştur. Çalışmada Cumhuriyet döneminde yayımlanan Akşam, Kurun ve Milliyet gazetelerinden verilen örneklerle kahvehane, park, bahçe, sinema, tiyatro, lokanta ve gazino gibi sözlü kültür mekanlarında Karagöz oynatıldığı tespit edilmiştir. 
Keywords : Karagöz, Gölge Oyunu, Temaşa Sanatları, Kültür, Sözlü Kültür Ortamları