Dua/İnanç Tekerlemelerinin Geçmişten Bugüne İşlevleri Üzerine Bir Değerlendirme

Authors : Berna AYAZ

Pages : 68-80

Doi:10.46250/kulturder.789917

View : 18 | Download : 9

Publication Date : 2020-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Anonim halk edebiyatı ürünlerinden olan tekerlemeler, anlatıları türleriyle beraber kullanılarak dinleyiciyi anlatıya hazırlama, oyunlarda ebe ya da eş seçimini belirleme, bireyi eğlendirme vb. işlevlere sahiptirler. Tekerlemeler genellikle bağlı bulundukları türle beraber değerlendirilmektedir. Araştırmacılarca tekerlemeler çeşitli şekillerde sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırmalardan biri de dua/inanç tekerlemeleridir. Dua/inanç tekerlemelerinin de çeşitli alt başlıkları bulunmaktadır. Bu çalışmada dua/inanç tekerlemelerinden yatak/uyku duaları olarak adlandırılan tekerlemelerin işlevi ve bugünkü aktarım durumu üzerinde durulmuştur. Yatak ya da uyku tekerlemeleri olarak adlandırılan bu tekerlemeler genellikle aile büyükleri tarafından ilk çocukluk döneminde dua olarak öğretilmektedir. Yatak/uyku tekerlemeleri aktaran ve dinleyen için dua niteliği taşımaktadır. İslam dininin gerekleri ve temel unsurları tekerleme formunda küçük yaşta çocuklara öğretilmektedir. Günümüz modern dünyasında ise bu tekerlemelerin aktarımı, dinleyeni noktasında değişmeler görülmektedir. Bu çalışmada uyku/yatak tekerlemeleri işlevsel açıdan değerlendirilmiştir. Tekerlemelerin içeriği, uyumadan önce tekrar edilen bu tekerlemelerin uyuyup uyanma sürecindeki işlevi, dinin temel öğelerini ezberletme ve hatırlatma noktasındaki etkisi çeşitli açılardan ele alınarak tartışılmıştır. Konuyla ilgili olarak daha önce yapılan çalışmalarda yer alan ve kişisel arşivimizde bulunan metinlerden yararlanılmıştır.
Keywords : tekerleme, inanç, dua, işlev, değişim