Örtmece Sözlere Bir Örnek Olarak Tuvalet Sözcüğünün Değerlendirilmesi

Authors : Özlem AKBULAK

Pages : 271-287

Doi:10.46250/kulturder.1198382

View : 21 | Download : 6

Publication Date : 2022-12-10

Article Type : Research Paper

Abstract :Birçok dilde var olan örtmece insert ignore into journalissuearticles values(euphemism); kavramı Türkçede de kimi sözcüklerin kullanımı sırasında doğabilecek ayıp, günah veya korku gibi duyguların ve olumsuz çağrışımların önüne geçmek için meydana gelen bir dil olayıdır. Örtmece söz kullanımındaki amaç, ifade esnasında rahatsızlık uyandırabilecek sözlerin yerine daha farklı veya daha güzel sözler kullanmaktır. Burada yapılan anlaşılmamak ya da anlamı gizlemek değil ilgili kavramın, eylemin anlamını korumakla birlikte kullanımını ve ifadesini daha rahat bir hâle getirmektir. Dilde kullanımı eskiye dayanan ve yaygın olan örtmeceler çeşitli araştırmacılar tarafından farklı açılardan değerlendirilmiştir. Bu çalışmada ise örtmece söz kullanımı, insanların boşaltım ihtiyaçlarını karşılamak için kullandıkları mekânların adları bağlamında incelenmiştir. Toplumda ifadesi ayıp karşılanan bu doğal ihtiyacın giderildiği mekân adları da kullanım esnasında duyulan rahatsızlıktan dolayı örtülü ve kapalı bir şekilde belirtilmiştir. Bu örtülü ifade zamanla sözcüğün asıl adı hâline gelip tekrar rahatsızlık duyulduğunda sürekli bir döngü hâlinde değişime uğramıştır. Dildeki bu olay aynı kavramı, olayı veya duyguyu karşılayan yeni sözcüklerin kullanımını beraberinde getirmiştir. Bu bağlamda çalışma kapsamında, günümüzde yaygın olarak tuvalet sözcüğüyle karşılanan mekânlar için geçmişten günümüze kullanılmış olan sözcükler örtmece kavramı ekseninde değerlendirilmiştir.
Keywords : örtmece sözler, adlandırma, tabu, Türk Dili, dil