Kırgız Halk Kültüründe Saç ve Saçla İlgili Uygulamalar, İnanışlar

Authors : İlknur BAYRAK İŞCANOĞLU

Pages : 288-299

Doi:10.46250/kulturder.1199391

View : 11 | Download : 8

Publication Date : 2022-12-10

Article Type : Research Paper

Abstract :Dünya üzerinde genel itibariyle saç, özellikle de uzun saç, kadın ile özdeşleştirilmiş ve kadının bir süs unsuru olarak görülmüştür. Eski Türk toplumlarında ise kadınların ve erkeklerin saçlarının uzun olduğu tarihî kaynaklardan anlaşılmaktadır ve saç uzunluğunun güç ile eş değer görüldüğü, eski dönemlerde toplum hayatı içerisinde saça önem verildiği anlaşılmaktadır. Eski Türk toplumlarında saçın bir değer ifadesi taşımasının izlerini Türk toplumlarının inanç sisteminde aramak mümkündür. En eski Türk inanışlarından Şamanizm’e göre saç canlıdır ve içerisinde bir ruh taşımaktadır. Ayrıca Şamanizm’in uygulayıcıları olan Şamanlar da uzun saçlıdır ve inanışa göre uzun saç onlara güç vermektedir. Şamanizm’in yanı sıra en eski Türk inanışlarından olan, her şeyde bir ruh olduğu inanışına dayanan iye inanışında da özellikle kötü ruhların saç tasvirleri dikkat çekicidir. İnsanlara bela ve felaket getiren kötü ruhlar, genellikle uzun saçlı olarak tasvir edilirken insanların saçları aracılığıyla da insanlara bela ve kötülük getirdiğine inanılmaktadır. Türk toplumlarında çeşitli inanışlar neticesinde saçla ilgili gelişen inanışların izlerini bu çalışma Kırgız halk kültürü içerisinde takip etmiştir. Öncelikle Kırgız halk kültüründe saçın taşıdığı anlamlar üzerinde durulmuş ve kız çocuklarının yaşam dönemlerindeki önemine şekli itibariyle yer verilmiştir. Daha sonra Kırgız halk kültürü içerisinde saçla ilgili unsurlar maddi ve manevi halk kültürü unsurları şeklinde incelenmiştir.
Keywords : Saç, örgü, Şamanizm, iye inanışı, halk kültürü