Bizans Sanatında Monogram

Authors : Dilek MAKTAL CANKO

Pages : 257-281

Doi:10.46250/kulturder.1312339

View : 45 | Download : 37

Publication Date : 2023-09-10

Article Type : Research Paper

Abstract :İsim, unvan veya bir dua belirten bir dizi harfin bileşimi ile oluşan bir sembol olan monogramlar, Erken Hristiyanlık dünyasından itibaren Bizans sembolizminde önemli bir yer edinmiştir. Nomina sacra’dan türeyerek kutsal karakterler için sembol haline gelen kutsal kişilerin monogramları, apotropaik işlev görmüştür. Seküler monogramlar ise, dünyevi kişilerin veya grupların isimlerine atıfta bulunmuşlar ve en yaygın olarak imparatorluk sanat eserleri üzerinde görülmüşlerdir. Bunların işlevleri ise, dini monogramlardan farklıdır. Üzerinde yer aldıkları nesneyle bütünleşerek sahiplik, iktidar ve güç sembolü olmuşlardır. Günümüzde araştırmacılar için monogramların en önemli problemi, harflerin yerleştirilme sistematiği bulunamadığı için okunmasının hipotezden öteye geçmemesidir. Ayrıca, mimari yapılar, mücevherler gibi kişisel kullanım eşyaları, seramik ve tekstil üzerindeki monogramların işlevi hala tartışılmaktadır. Antik çağlardan Bizans’a miras kalan monogramları şekilsel olarak dört kategoriye ayırmak gereklidir: Kutu monogramlar, haç monogramlar, çubuk monogramlar ve yan yana bitişik harf monogramlar. Bu makalede, Bizans görsel kayıtlarındaki monogramların çeşitlerini sistematize etmek ve işlevleri konusunda tartışmak amaçlanmıştır.
Keywords : monogram, Bizans sanatı, semboller, erken Hristiyanlık sanatı, monogram çeşitleri