Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Kadar Türk Karikatüründe Felsefe

Authors : S Atakan ALTINÖRS

Pages : 420-426

Doi:10.46250/kulturder.1336690

View : 39 | Download : 32

Publication Date : 2023-09-10

Article Type : Other Papers

Abstract :Talia Kundakçı tarafından kaleme alınmış olan kitap Tanzimat’tan Cumhuriyet’e kadar Türk karikatür tarihinde “özgürlük”, “adalet”, “akılcılık”, “laisizm”, “demokrasi”, “modernizm”, “Batılılaşma” gibi kavramlar ekseninde felsefî düşüncenin dışa vurumunu inceliyor. Kundakçı, 1839’da Tanzimat Fermanı’nın ilânını takiben Osmanlı İmparatorluğu’nda başlayan Batılılaşma sürecinin bir ürünü olarak ilk Türk karikatürünün 1867’de İstanbul isimli gazetede yayımlandığını kaydediyor. Müteakiben, ilk Türk mizah dergisi Terakki’nin ve peşinden de ikinci mizah dergisi Diyojen’in yayın hayatına başlamasıyla Türk karikatürünün gelişim sürecine girdiğine dikkat çekiyor. İslâmiyet’in, insan suretini kopyalayarak resmetmeyi pek makbul bulmadığı yönündeki bir inanıştan dolayı pek gelişmeyen resim sanatı karşısında yazar, karikatürün bir “fırsat” yarattığını tespit ediyor. Tanzimat döneminde özellikle Karagöz-Hacivat tiplemelerinin karikatürlerde sık sık boy göstermesi olgusunu, toplumda aşina olunan geleneksel unsurların sağladığı kolaylıkla ilişkilendiriyor. Kundakçı, Millî Mücadele boyunca karikatürün artık sadece mizahtan ibaret olmadığı, yergi ya da grotesk üslubunu kullanan bir “savaşçı” rolü üstlendiği değerlendirmesinde bulunuyor. Sonuç olarak yazar Tanzimat’tan Cumhuriyet’e kadar Türk basınındaki karikatürlerin mizahî işlevinin ötesinde son derece ciddî bir işlev yerine getirdiğini savunuyor.
Keywords : felsefe, mizah, Türk karikatürü, Tanzimat, Cumhuriyet