Er Meydanından Beyaz Perdeye: Pehlivan

Authors : Ünsal Yılmaz Yeşildal, Süleyman Uzkuç

Pages : 782-811

Doi:10.38021/asbid.1568275

View : 74 | Download : 114

Publication Date : 2024-12-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Bir milletin tarihi boyunca biriktirmiş olduğu maddi-manevi araçlar yığınına kültür denir. Dil, din, sanat, mutfak, giyim-kuşam ve spor gibi bağlamlar kendilerine özgü kültür unsurlarını yaratan ve yaşatan ortamlardır. “Ata sporu” olarak kabul ettikleri “yağlı pehlivan güreşleri” Türkler arasında sadece bir spor dalı olarak değil aynı zamanda sosyalleşme ortamı olarak da öne çıkar. Mücadele sporları arasında sayılan güreş, insanoğlunun hayatta kalabilmek adına doğa ve doğada yaşayan diğer canlılarla olan mücadelesinin sonucu ortaya çıkmıştır. Konargöçer hayat özellikle ilk dönemlerinde aç kalmamak adına avlanmak, hayatta kalmak adına da savaşmayı zorunlu kılmıştır. Zaman içerisinde yerleşik hayata geçişle birlikte sürdürülebilir beslenme kaynaklarına sahip olmayı başarıp güvenilir yaşam alanlarını inşa etmeyi başaran topluluklar arasında güreş; düğün, bayram, şölen ve saray gibi ortamlarda icra edilen bir spor dalı hâlini almıştır. Olimpiyat gibi organizasyonlarda minder üzerinde gerçekleştirilen ve “serbest stil” ve “Greko-Romen” gibi çeşitleri olan güreş; Türkler arasında yüzlerce yıldır “yağlı pehlivan güreşi”, “karakucak güreşi”, “aba güreşi”, “şalvar güreşi” ve “kuşak güreşi” gibi türleriyle varlığını sürdürmektedir. Bu türlerden özellikle “yağlı pehlivan güreşleri” Türklerin kültür hayatında öne çıkmaktadır. Bu bağlamda; Şeref Film Stüdyosu tarafından 1984 yılında bir yağlı pehlivan güreşçisinin hikâyesini anlatan, yapımcılığını Şerafettin Gür’ün, yönetmenliğini Zeki Ökten’in yaptığı, senaryosunu Fehmi Yaşar’ın kaleme aldığı, güreş danışmanlığını Başcazgır Şükrü Kayabaş’ın üstlendiği, başrol oyunculuklarını Tarık Akan ve Meral Orhonsay’ın paylaştığı “Pehlivan” adlı bir film dahi çekilmiştir. Bu çalışmada adı geçen film örneğinde yağlı pehlivan güreşlerinin mitik, folklorik ve dinî boyutları filme yansıdığı oranda gelenek bağlamında değerlendirilip filmden alınan görseller eşliğinde ilgililerin dikkatine sunulacaktır.
Keywords : Güreş, Yağlı Pehlivan Güreşleri, Kültür, Spor