Modernisation in the Tanzimat Period and the Ottoman Empire: An Analysis of the Tanzimat Edict within the Scope of the Modern State

Authors : Yusuf ÇİFTÇİ

Pages : 14-24

View : 19 | Download : 18

Publication Date : 2019-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Tanzimat Fermanı, Osmanlı İmparatorluğu’nda bir kırılma noktasıdır. Ferman, modern devlet olma girişimlerinin resmi olarak ilk adımı sayılmaktadır. Bu fermanla birlikte formal bir süreç başlamış ve bu bağlamda imparatorluk mevcut sistemi içindeki yapı ve kurumları birer birer değiştirmeye başlamış ve Batı tipi bir organizasyon oluşturmak için pek çok emek sarf etmiştir. Diğer yandan fermanla beraber Batı’ya açılan Osmanlı İmparatorluğu, nihai manada hem yapısal hem de kültürel bir ikiliğe girmiştir. Osmanlı İmparatorluğu içerisinde modernleşme eylemlerinin toplumdan gelen bir iç dinamik olarak değil de padişahın ısrarı ve dış dinamiklerin baskısı ve teşviki sayesinde oluştuğu söylenebilir. Batı toplumlarındaki gelişmeler geleneksel devletin boğazına sınai, siyasi ve de felsefi devrimlerinden oluşan bir olgular zincirini bağlamış ve onu sonlandırmıştır. Geleneksel devlet yerine ikame edilen “modern devlet” kavramı ve pratiği ise, sonraki süreçlerde, Osmanlı Devleti gibi diğer pek çok devlet tarafından taklit edilmiştir. Bu bağlamda modernleşme dinamikleri ile birlikte geleneksel devlette meşruiyetin kaynağı olan geleneksel değerler yerini modern değerlere bırakmıştır. Artık meşruiyetin kaynağı Tanrı değildir, tebaanın yerini vatandaş (yurttaş) almıştır ve hukuk, modern devletin mihenk taşı haline gelmiştir. Tanzimat Fermanı’nın toplumsal ve yapısal temellerini II. Mahmud atmış ancak, ilanı I. Abdülmecit zamanında gerçekleşmiştir. Tanzimat Fermanı modern devlet teorisi içinde belirgin bir konum teşkil etmektedir. Çünkü ferman Osmanlı İmparatorluğu’nun modern devlet eksenine doğru kaydığı bir dönemin ürünüdür. Bu çalışmada modern devlet teorisi ekseninde Tanzimat Fermanı’nı hazırlayan tarihsel-sosyolojik koşullar, Tanzimat Fermanı ile değişen toplumsal ve politik yapı ve Tanzimat’ın Osmanlı toplumsal ve politik ortamında yarattığı etkiler mercek altına alınmıştır.
Keywords : Modern Devlet, Modernleşme, Tanzimat Fermanı, Osmanlı İmparatorluğu, Değişim