Türkiye’de Seçili Şehir ve Bölgelerde Mükellef Psikolojisi: Literatürdeki Araştırmalar Üzerine Bir İnceleme

Authors : Ali Fuat Uruş

Pages : 28-41

Doi:10.26650/mcd2023-1394881

View : 52 | Download : 58

Publication Date : 2024-05-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Vergilemede mükellef psikolojisinin temelinde mükelleflerin vergiye bakışı ve vergiyi algılayış biçimi yer almaktadır. Mükelleflerin vergiye karşı tutum ve davranışlarını etkileyen en önemli faktörler arasında vergiye uyum ve vergi ahlakı gibi unsurlar bulunmaktadır. Bu çalışmanın konusunu, seçili şehir ve bölgelerde (son üç büyük depremin -1999 Kocaeli depremi ve 2023 Kahramanmaraş depremleri- yaşandığı şehirler ve o deprem bölgeleri) vergi mükelleflerinin tutum ve davranışlarına yönelik gerçekleştirilen akademik araştırmaların incelenmesi oluşturmaktadır. Bu çalışma ile amaçlanan, depremlerin vergilemede mükellef psikolojisi üzerindeki etkisi değil (depremin etki ve sonuçlarından bağımsız olarak) bölgesel farklılılıkların mükellef psikolojisi üzerindeki etkisini görebilmektir. Araştırmalardan elde edilen bulgulara göre tüm seçili şehir ve bölgelerde vergi yükü ağır, vergi oranları yüksek, vergi sistemi adaletsiz, vergi denetim ve cezaları yetersiz, kamu harcamaları verimsiz, kamu hizmetleri etkinsiz bulunmuştur. Bölgesel olarak ise İstanbul ve Kocaeli gibi şehirlerde 6 Şubat depremlerinin görüldüğü şehirlere kıyasla vergiye bakış ve vergiye uyumun daha fazla olduğu ancak vergiye uyum maliyetinin daha düşük olduğu görülmüştür. Sonuçlar, mükelleflerin de sürece dâhil edildiği daha bütünsel ve katılımcı yapısal reformlara ihtiyaç olduğunu ortaya koymaktadır.
Keywords : vergi psikolojisi, mükellef psikolojisi, vergi tutumu, vergi algısı, vergi uyumu