Siyasi Güç ve Dini Meşruiyet Açısından Büyük Selçuklu-Abbasi Halifeliği İlişkileri

Authors : Yılmaz KARADENİZ

Pages : 2060-2081

Doi:10.33206/mjss.463423

View : 23 | Download : 8

Publication Date : 2019-04-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Büyük Selçuklu Devleti’nin kurulduğu on birinci asrın ilk yarısında Deylemi, Büveyhi ve Fatimi baskısı altında bulunan Bağdat’taki Sünni Abbasi halifeliği, Selçuklu sultanları tarafından içerisinde bulunduğu zor durumdan kurtarılmıştır. Bağdat’a gelerek halifenin elinden saltanatının dinî meşruiyetini tasdik ettiren Tuğrul Bey, halifeliğin üzerindeki nüfuzu kırmakla kalmamış, kendisi de Sünni İslâm dünyası nezdinde büyük bir itibar kazanmıştır. Abbasi halifeleri, Selçukluların yükseliş döneminde sultanlar ile ilişkilerini akrabalık tesis etme seviyesine çıkararak siyasi ve askeri desteğin artmasını sağlamışlardır. Sultanlar ise bu akrabalık yoluyla Bağdat’ta kendi kanlarından olan halife adaylarının olmasını istemişlerdir.  Sultanların sınırları genişletme ihtiyaçları, halifelerin de nüfuz alanını genişletme istekleri ilişkilerin esasını oluşturmuştur. Ancak Melikşah’ın devlet merkezini İsfahan’dan Bağdat’a taşıma düşüncesi, ilişkilerin seyrini değiştirmiş, gizli rekabete dönüştürmüştür. Sultan’ın Bağdat’a yaptığı son ziyarette halifeden, on gün içerisinde şehri terk etmesini istemesi, ilişkilerin seyrini düşmanlığa çevirmiş ve hatta sultanın burada zehirletildiği iddia edilmiştir. Çalışmamızda, Selçukluların gerileme döneminde su yüzüne çıkan bu ilişkilerin seyrini vermeye çalıştık. 
Keywords : Selçuklular, Abbasi Halifeleri, Meşruiyet