Dîvânü Lügâti’t-Türk’te Bulunan Hayvan Adlarının Derleme Sözlüğündeki İzleri

Authors : Muharrem ÖZDEN

Pages : 1479-1502

Doi:10.33206/mjss.487932

View : 14 | Download : 12

Publication Date : 2019-04-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Dîvânü Lügâti’t-Türk, Karahanlı döneminde yazılan, Orta Türkçe dönemine ait önemli bir eserdir. Kaşgarlı Mahmud  tarafından hazırlanmış olan Türkçenin bilinen ilk sözlüğü Dîvânü Lügâti’t-Türk sadece bir sözlük değil aynı zamanda ansiklopedik bir eser olma özelliğini taşımaktadır. Eser, içerik olarak bize o dönemdeki Türk boyları, bu boyların kullandıkları Türkçe arasındaki farklılıklar ve en önemlisi de dönemin söz varlığı hakkında bilgi vermektedir. Göçebe bir hayat sürdüren Türk topluluklarının kullandıkları söz varlığı doğal olarak yaşadıkları sosyal hayatla ilintilidir. Bu dönemde yaşayan Türk topluluklarının sosyal hayatının merkezinde hayvanlar bulunmaktadır. Bu çalışmada Türkçenin ilk sözlüğü Dîvânü Lügâti’t-Türk’te bulunan hayvan adlarının günümüz Anadolu ağızlarındaki izleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Türkçenin çağlara hükmeden ve tarihin hiçbir döneminde kesintiye uğramayan serüveni göz önünde bulundurulduğunda, Orta Türkçe dönemine ait bu söz varlığının günümüz Anadolu ağızlarındaki kullanımı bizlere dilimiz ile ilgili önemli ipuçları verecektir.
Keywords : Dîvânü Lügâtit Türk, Orta Türkçe Dönemi, Hayvan Adları, Sözlük, Anadolu Ağızları