Hegemonya Ekseninde Azerbaycan Maarifçiliği ve M. F. Ahundov’un Avrupamerkezcilik Problematikası

Authors : Rameş RZAYEV

Pages : 1603-1624

Doi:10.33206/mjss.496951

View : 22 | Download : 13

Publication Date : 2019-04-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, Azerbaycan maarifçilik akımı ve bu akımın en önemli temsilcilerinden biri olan Ahundov’un Avrupamerkezcilik felsefesi temellerinin inşasına ilişkin hegemonya olgusunun ne şekilde belirleyici olduğu varsayımları yeni tartışmalar bağlamında sorgulanmaktadır. Kimlik, siyaset, felsefe ve kültür ilişkilerinin kavramlar üzerinden nasıl belirlendiği veya hegemonik konsepte uygun hangi tarzda biçimlendiği makalede şerh olunmaktadır. Dönemin sömürgecilik ikliminde belirleyici olan koşullar göz önünde tutularak yeni bir toplum inşa etme tartışmalarında Gramsci ve Foucault’nun çözümlemeleri temel çıkış noktası olarak ele alınmaktadır. İlk dikkat çeken husus ise Azerbaycan maarifçi aydınların Rusya merkezli söylem/ideoloji bakış açılarına zorunlu bir biçimde istinat etmeleri olgusunun arka planında yer alan Avrupamerkezci formülasyonları ortaya koyabilmektir. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren M. F. Ahundov’un siyasi-felsefi yazıları, dil, eğitim-medeniyet konusundaki düşünceleri ve Azerbaycan’da yeni hegemonik bağlamların oluşumuna sağladığı katkıyı bu kavramlar açısından değerlendirmek makalenin bir diğer amacını oluşturmaktadır. Ahundov’un İslam dini ve ahlaki kavramları üzerine eleştirel yaklaşımı hegemonyanın ideolojik bir söylemi olarak dikkat çekmektedir. Bu faaliyetleri ile Ahundov, Oryantalizm disiplinine önemli bir katkı sunmakla birlikte Rusya’nın sömürgecilik politikalarından doğan hegemonik çizgiyi bariz şekilde özümseyerek ve yaptığı yorumlarla Avrupamerkezci bir arayışa girişilmesini özendirmiştir.
Keywords : Azerbaycan Maarifçiliği, Avrupamerkezcilik, Modernleşme, M F Ahundov, Hegemonya