SSCB SONRASI ANTLAŞMALARA HALEFİYET SORUNU

Authors : İtır ALADAĞ

Pages : 129-146

View : 25 | Download : 12

Publication Date : 2008-05-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Sovyetler Birliği’nin dağılması pek çok sosyal, ekonomik ve politik açmazın yanında önemli bir devletler hukuku sorunu olan halefiyet vakalarını da beraberinde getirmiştir. Artıları ya da eksileri ile Sovyet mirasının nasıl paylaşılacağı büyük bir soru işaretiydi. Öyle ki Sovyet sisteminde, bu sistemden sıkılmış olanlar var olduğu gibi, geleneği devam ettirmek isteyenler de mevcuttu. Bu iki uç görüşteki devletler ve nispeten ılımlılar arasında SSCB’nin borçlarının ve mallarının paylaştırılması esnasında; selef devletin dağılması ile ortaya çıkan yeni devletlerin ağır borç yükü altında ezilmemesi gerekliliği kadar; işbu devletlere egemenlikleri için elzem olan finansal desteğin de sağlanması gözetilmeliydi. Ayrıca devlet halefiyetinde neredeyse en hayati sorunu oluşturan “sınırların çizilmesi ve toprak paylaşımı”, SSCB’nin dağılmasının ardından bölgede oluşan güç boşluğunda yeni bağımsızlığına kavuşmuş devletleri tehlikeye atmayacak şekilde halledilmeliydi. Sovyetlerin ardından oluşan bu nispeten “belirsiz” durum, aslında devletlerarası kamuoyu için de rahatsızlık verici idi. SSCB’den alacaklı olan devletler karşılarında bir muhatap bulmak istiyorlardı. Komşuları, zaten “gergin” bir coğrafyada yaşarken yeni bir kaosla karşılaşmak istemiyor, sınırların bir an önce belirlenmesini istiyorlardı. Bir diğer büyük sorun ise SSCB zamanında yapılmış antlaşmaların akıbeti ve bu antlaşmalarla kimin muhatap alınacağı idi. Kısmen “halledilebilir” görülen ekonomik-ticari antlaşmaların yanı sıra, güvenliksavunma antlaşmaları da mevcuttu. Bu antlaşmaların olası sonuçları, devletlerarası güvenlik açısından hayati önem taşımaktaydı. Bu çalışmada; halefiyet sorunu, SSCB ve onun mirasçılarının oluşturduğu örnekle somutlaştırılarak, devletler hukukunda önem teşkil eden parametreler açısından irdelenmeye ve objektif olarak ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Keywords : devletler hukuku, halefiyet, antlaşmalar, SSCB