Türk Mimarisinde Çapraz “X” Motif ve İkonografisi

Authors : Alev ÇAKMAKOĞLU KURU

Pages : 2263-2285

Doi:10.33206/mjss.712264

View : 14 | Download : 12

Publication Date : 2020-10-13

Article Type : Research Paper

Abstract :Kaynağı Orta Asya’da bulunan Türk Sanatının yeryüzünün farklı coğrafyalarında varlık gösteren binlerce yıllık yolculuğundaki eserlerinde aynı ya da benzer motiflere farklı dönem üslupları içerisinde yer verildiği görülmektedir. Taşınabilir nitelikte olanlarda, mimarlık eserlerinde karşımıza çıkan bu motifler kaya resimlerinden mezar taşlarına, keçelerden, halı ve kilimlere, maden ve ahşap eserlerden kümbet, türbe ve camilere daha nicelerine yansıyan Türk izleridir. Bu motifler kimi zaman üzerindeki esere bir aidiyet damgasını, mührünü vururken kimi zaman taşıdığı anlamla bir seslenişi, bazen da her ikisini beraberinde barındırırlar. Bazı motifler pek çok kültürde yer bulmuş olsa da hatta evrensel bir dili olsa da her milletin aynı motife kattığı anlam, süsleme programları içerisinde yer veriş şekli farklılık gösterebilmektedir. Zamanın süzgecinden geçen böyle motifler duyulardaki bellekteki izleri ile yaşamaya devam ederler. İşte bu makalede böyle motiflerden birinin, birbirini verev kesen iki çizginin oluşturduğu çarpraz olarak nitelenen “X” şeklindeki motifin Türk eserlerinde özellikle mimarideki yer alışı ve ikonografisinin üzerinde durulmaktadır.
Keywords : Türk Mimarisi, Türk Sanatı, Süsleme, motif, çapraz, ikonografi