Azerbaycan Türklerinde Atalar Kültü / Ata-Baba Gününün Eski Türk Kültüründeki Yeri ve Önemi

Authors : Türkan Arık

Pages : 665-677

Doi:10.33206/mjss.1317036

View : 45 | Download : 80

Publication Date : 2024-04-22

Article Type : Research Paper

Abstract :Ölüm, ölümden sonraki hayat, insan ruhlarıyla ilgili inanışlar ve uygulamalar toplumların din, kültür ve gelenekleri çerçevesinde onların yaşadıkları zaman ve mekâna göre harmanlanmıştır. Ölüm gerçekleştikten sonra geride kalanlar dünyasını değişen kişinin mezarına, onun ruhuna karşı saygı gösterilmiş ölen kişinin ruhunun memnun edilmesine - doyurulmasına yönelik birtakım uygulamalar yapmışlar. Kutsal sayılan ata mezarlarının korunması, onlara karşı saygılı olmak Türk kültüründe önemli yer tutmuştur. Ata mezarlarına yapılan saygısızlıklar savaş sebebi olmuş, ataların mezarlarında rahat uyuması için mücadeleler verilmiştir. Ölümsüz olan ruhun geride bıraktıkları kişilerin hayatını etkilemesi inancı ile alakalı olarak onların ruhlarının doyurulması önemli sayılmış, mezarlıklarda ve evlerde çeşitli uygulamalar yapılmıştır. İnanışlara göre ata ruhlarını memnun etmek manevi borç sayılmış gerekli uygulamaları yapan insanların kendilerini rahat hissetmelerini sağlamıştır. Makalede, eski Türk kültüründe atalar mezarlarının kutsal sayılması, atalar kültü, ata ruhlarının doyurulmasına yönelik yapılan uygulamalardan bahsedilecektir. Bunun yanı sıra atalar kültünün Azerbaycan Türkleri arasında özellikle Nahçıvan ve Iğdır Bölgesinde devam etmesi hakkında bilgi verilerek Türk halkları arasında büyük coşkuyla kutlanan Nevruz bayramı öncesi ata ruhlarının memnun edilmesi - doyurulması için yapılan uygulamalar, inanışlar detaylı olarak açıklanacaktır. İster Nahçıvan ister Iğdır Bölgesinde ata ruhları için yapılan uygulamaların, düzenlenen merasimlerin unutulmaması adına “Ata-Baba Günü”, ve Ölü Bayramı” olarak adlanan ataları anma günlerinin ve bu kültürün gelecek kuşaklara aktarılmasının önemine değinilmiştir. Özünde bin yıllık tarih barındıran bir çok ritüel sosyal yaşamla alakalı olarak unutulmaya yüz tutmuştur. Bunları önleye bilmek adına Türk kültürü üzerine detaylı incelemelerin gerekli olduğu açıklanmıştır.
Keywords : Nahçıvan, Iğdır, Atalar Kültü, Ölüler Günü, Nevruz