Dahhâk b. Müzâhim’in Tefsir Tarihi İçindeki Konumu, Tefsir Rivayetleri ve Değerlendirmesi

Authors : Hüseyin Halil

Pages : 1199-1211

Doi:10.33206/mjss.1437453

View : 60 | Download : 120

Publication Date : 2024-10-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Horasan ekolünün temayüz eden en önemli simalarından birisi olan Dahhâk b. Müzâhim (ö. 105/723) gerek yaptığı yorumlarla gerekse sahabeden naklettiği rivayetlerle İslam tefsir literatüründe iz bırakmış erken dönem müfessirlerinden birisidir. Onun Kur’ân âyetlerinin tefsirine çeşitli yönlerden yaptığı büyük katkılar tefsir kitaplarında nesilden nesle aktarılarak günümüze kadar ulaşmıştır. Bu çalışma ile amacımız tespit ve analizlerle onun tefsirinin hem muhtevasını hem de metodunu ortaya koymaktır (deşifre bilimsel üslup açısından hoş görünmüyor). Bu amaca ulaşmak için takip edeceğimiz metot şöyledir: Önce Dahhâk’ın tefsir tarihindeki yerini öncesi ve sonrasıyla birlikte irdelenecektir. Ardından kendisine isnat edilen rivayet ve görüşler içerik yönünden analiz edilecektir.. Bu çerçevede Dahhâk’ın tefsirinde Arap dili ve şiirini, kıraat vecihlerini ve isrâiliyatı nasıl kullandığı; nâsih-mensûh, umum-husûs, esbâb-ı nüzul gibi ulûmu’l-Kur’ân bilgisinden nasıl faydalandığı tespit edilecektir. Özetle bu metot dahilinde ona isnat edilen rivayetler ele alınıp Kur’ân ilimleri açısından incelenecek, ardından sonraki tefsirlerde bıraktığı etki irdelenerek tefsir alanına sağladığı katkılar gösterilecektir. Çalışmamızın hipotezi şudur: (Daha sonuca ulaşmadın, sonuçta bunlar söylenir) Dahhâk’a atfedilen tefsir esasen dönemin bir özelliği olarak, sadece ihtiyaç duyulan âyetleri tefsir etmekten ibaret olup teknik ve içerik bakımından iki kapak arasına alınan tam bir tefsir niteliğinde değildir. Daha çok sonraki dönem tefsirlerinde dağınık halde bulunan ve ona nispet edilen rivayetler halindedir. Dolayısıyla Dahhâk tefsiri denilince diğer tefsir eserlerinde ona atfedilen rivayetlerin yekununun kastedildiği sonucuna varılır.
Keywords : Tefsir, Kurân, Dahhâk b Müzâhim, Tâbiîn tefsiri, Erken dönem müfessirleri