19 ve 20. Yüzyıl Osmanlı Astronomisinde Güneş ve Ay Tutulmaları Üzerine Düşünceler

Authors : Mustafa Aydemir, Cengiz Çuhadar

Pages : 875-899

Doi:10.33206/mjss.1645828

View : 73 | Download : 122

Publication Date : 2025-04-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede Güneş merkezli evren modeli esas alınarak Osmanlı astronomisinde yazılmış olan eserlerde Güneş ve Ay tutulmaları hakkında verilen bilgiler analiz edilerek değerlendirilmeye çalışılmıştır. Makalenin giriş kısmında Yer merkezli ve Güneş merkezli evren modeli hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Osmanlı astronomisinde Güneş merkezli evren modeline göre ulaşıp incelenen eserler Mustafa Hilmi’nin Husûf ve Küsûf, Mustafa Reşid’in Kozmografya, Ahmet Ziya Akbulut’un Kozmografya, Ohannes Agopyan’ın Avalim-i Felekiye, Salih Zeki’nin Yeni Kozmografya ve Tüccar Zade İbrahim Hilmi’nin Yeni Kozmografya Dersleri’dir. Bu kitaplardan Mustafa Hilmi’nin Husûf ve Küsûf’u Ay ve Güneş tutulması hakkında yazılmış müstakil bir kitaptır Diğer eserler içerisinde genel astronomiye ait bilgilerle birlikte bölüm içinde tutulmalara ait bilgiler verilmektedir. Tutulmalar bölümünde tanımlar, şekiller ve hesaplamalara it bilgiler bulunmaktadır. Bu çalışmada verilen bilgiler incelenip önemli kısımlar aktarılmaya çalışılmıştır. Çalışmada yer alan bilgilerde önemli tarihi tutulmalar, bilimsel hesaplamalar, Saros çevrimi hakkındaki açıklamalar ve bazı eski toplumların Güneş ve Ay tutulması üzerine düşünceleri ve tutulmalara yükledikleri olumlu-olumsuz yorumları aktarılmaya çalışılmıştır.
Keywords : Osmanlı Astronomisi, Güneş ve Ay Tutulması, Türk Düşünce Tarihi