LALE DEVRİ İSTANBUL’UNDA PADİŞAH BAHÇELERİNİ ANLATAN MANZUM BİR ESER: HIFZÎ VE MESÂİR’İ Yunus KAPLAN

Authors : Yunus KAPLAN

Pages : 289-306

Doi:10.18026/cbayarsos.298093

View : 20 | Download : 9

Publication Date : 2017-03-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Dîvân şairleri sanatlarını şekillendirirken içinde yaşadıkları coğrafyaya kayıtsız kalmamışlar, çeşitli vesilelerle yerleşim yerlerinin sahip olduğu bazı özellikleri şiirlerine aksettirmişlerdir. Bu kullanımlar neticesinde klâsik Türk şiirinde şehrengiz, bilâdiyye, sâhil-nâme gibi şehirleri konu edinen bazı nazım türleri doğmuştur. Konusunu coğrafi unsurların teşkil ettiği bir diğer nazım türü de çeşitli bahçe ve mesîre yerlerinin anlatıldığı mesâirlerdir. Elimizde şimdilik iki örneği bulunan bu şiirlerde, İstanbul’daki çeşitli bahçe ve mesîre yerleri anlatıldığı için bu türü İstanbul’a münhasır bir nazım türü olarak nitelemek mümkündür. Klâsik Türk edebiyatında mesâir türünün bilinen ilk örneğini 18. yüzyıl şairlerinden Vahyî-zâde Şeyh Feyzullah Efendi kaleme almıştır. Kasîde nazım şekliyle ve 43 beyit olarak söylenilen bu şiirde, İstanbul’daki 54 mesîre yerinin tavsifi yapılmıştır. Bu türdeki ikinci örnek ise şimdiye kadar varlığı bilinmeyen ve aynı zamanda bu çalışmanın da konusunu teşkil eden 18. yüzyıl şairlerinden Hıfzî’ye ait olan mesâirdir. Şimdilik elde tek nüshası bulunan ve Der-Beyân-ı Mesîregâh-ı Hümâyûn başlığını taşıyan bu şiir, 61 beyit olup kıt’a nazım şekliyle söylenmiştir. Hıfzî, Feyzullah Efendi’den farklı olarak bu şiirinde sadece padişahlara mahsus olan ve has bahçe olarak adlandırılan mesire yerlerinin ve kasırların tavsifini yapmıştır. Bu çalışmada edebiyatımızda örneğine çok az rastlanan mesair türü hakkında bazı bilgiler verildikten sonra, Hıfzî’nin Mesâir’inin şekil ve muhteva özellikleri üzerinde durularak metnin çevriyazısına yer verilecektir.
Keywords : Klâsik Türk Edebiyatı, Mesâir, Hıfzî