Sistem Parodileri ve Dizgeselliğin Çözülüşü: Mikhail Bakhtin`in François Rabelais Okuması Çerçevesinde İhsan Oktay Anar`ın Muammalı Folklorik Yergisine Eleştirel Bir Yaklaşım

Authors : Mehmet BÜYÜKTUNCAY

Pages : 431-447

View : 17 | Download : 9

Publication Date : 2011-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmanın amacı, farklı tarihsel bağlam ve yazınsal geleneklere ait olanFrançois Rabelais’in Gargantua insert ignore into journalissuearticles values(1534); adlı eseri ile İhsan Oktay Anar’ın Amat insert ignore into journalissuearticles values(2005);adlı romanının yergi unsurları kullanarak resmettikleri dönemlere ait anlam dizgelerive bunların yansıttığı toplumsal/metafizik hiyerarşileri benzer stratejiler aracılığı ilenasıl bozulmaya uğrattıklarını irdelemektir. Bu doğrultuda, Rus eleştirmen MikhailBakhtin’in Rabelais’in eserlerinde kendi tarihsel koşulları içerisinde özgün bir şekilbulmuş edebi yergi unsurlarına ilişkin ve belirli anlatı yapılarının işlevine dairgerçekleştirdiği eleştirel okumalar Anar’ın romanına uygulanacak inceleme yönteminekaynaklık edecektir. Rabelais’in bir Rönesans dönemi yazarı olarak eleştirel amaçlakullandığı grotesk orta çağ gülmecesi formu ruhani ve kutsal olanın aksine maddi vebedensel olanı belirginleştirir. Biçemini abartı, olağanüstü ve folklorik öğelerin bitimsizdizileri etrafında şekillendiren Rabelais’in anlatı stratejisinin hedefinde katı anlamkalıplarını üreten sistemselliği çatlatmak yatar. Anar’ın postmodern anlatısı da içerdiğifolklorik gülmece öğelerinin yanı sıra muamma dizileri, çizelgeler ve güvenilmezşecereler gibi çeşitlemeler ile hem dünyevi olana vurgu yapar hem de 17. yüzyılOsmanlısının temel anlam ve nizam örüntülerinin altını oyar. Bu çalışma, özgülbağlamları farklı olan bu iki yergisel eserin benzeşen anlatı politikalarını ve bundantüreyen ideolojik yapılarını açımlamak için kullanacağı eleştirel terminolojiyi MikhailBakhtin’in roman söylemi, karnavalsı anlatı biçimleri ve halk mizahı geleneğine dairkaleme aldığı metinlere dayandıracaktır
Keywords : Yergi, parodi, folklor, muamma dizileri, dilselkatmanlaşma, sistem, hiyerarşi, karnavalsı anlatı, grotesk, kronotop