TANZİMAT MİZAHININ “ŞARİVARİ”LERİ: ŞARİVARİ YA DA İBRETNÜMA-YI ÂLEM (1871) VE ŞARİVARİ MEDENİYET (1874) MİZAH DERGİLERİ

Authors : Gökhan DEMİRKOL

Pages : 265-294

Doi:10.18026/cbayarsos.514264

View : 19 | Download : 22

Publication Date : 2019-03-26

Article Type : Research Paper

Abstract :“Charivari”, en genel biçimiyle toplumsal normları ihlal edenleri alaycı bir şekilde cezalandırmak amacıyla uygulanan bir eylemdir. Bu kavram 1830 Devrimi sonrası Fransa’da bir mizah dergisine de isim olmuştur. 1832 yılından 1937 yılına kadar yayınlanan Le Charivari dergisi Fransa’da önemli bir mizah dergisi olmanın yanı sıra Avrupa’da yayınlanan mizah dergilerini de önemli ölçüde etkilemiştir. 1870 yılından itibaren yayınlanmaya başlayan Türkçe mizah dergileri de Le Charivari’den etkilenmişlerdir. “Charivari” kelimesi Osmanlıcada yabancı kelimelerin okunduğu gibi yazılması geleneğinin bir sonucu olarak “şarivari” şeklinde Türkçe’ye girmiştir. Şarivari, kelimesi Türkçe mizah dergileri tarafından genel olarak “mizah” ve “mizah dergisi” olgularını tanımlayan bir kavram olarak kullanılmıştır. Bu kullanım biçiminin bir sonucu olarak “şarivari” ismi ile Türkçe mizah dergileri yayınlanmıştır. Türk Basın Tarihi’ne ilişkin literatürde 1870-1877 yılları arasında Şarivari ve Şarivari Medeniyet ismi ile iki derginin yayınlandığı bilgisi bulunmaktadır. Bu çalışma, Türk Basın Tarihi’ne ilişkin literatürde ismi geçen Şarivari ve Şarivari Medeniyet dergilerini incelemektedir.
Keywords : Türk Mizah Basını, Le Charivari, İbretnüma yı Âlem