Şanlıurfa Şuayb Şehri Ören Yeri Kaya Resimleri

Authors : Başaran Doğu Göktürk

Pages : 68-109

Doi:10.18026/cbayarsos.1560721

View : 31 | Download : 24

Publication Date : 2025-03-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Şuayb şehri, Şanlıurfa il merkezinin güneydoğusunda Özkent Köyü kadastro sınırlarına dahildir. Merkeze yaklaşık 85 km uzaklıkta konumlanan ören yerinin adı şehrin içerisinde bugün hala ziyaret edilen ve Şuayb peygamber makamı olarak adlandırılan odalardan gelmektedir. Çalışmanın konusunu oluşturan kaya resimleri Şuayb peygamber makamı olarak isimlendirilen alanın güneyindeki iki mekânda tespit edilmiştir. Karşılaşılan betimlemeler katalog tanımlamalarıyla birlikte biçim olarak sahip oldukları özelliklere göre başlıklara ayrılarak insan, süvari, at, deve, keçi ve geometrik şekiller gibi başlıklar altında ayrıca değerlendirilmiş, betimlemelerin benzerleri yakın coğrafyada ve Anadolu’daki örneklerle görsel olarak karşılaştırmalı biçimde ele alınmıştır. Şanlıurfa Ba’rûr Han, Eskişehir Seyitgazi Himmet Baba Kümbeti, Eskişehir Sivrihisar Doğan Arslan Mescidi, Kütahya Yapılcan Köyü Hıdırlık Türbesi gibi yapılarda karşılaşılan tasvirlerle aralarındaki benzer özellikler sebebiyle birçoğunun Orta Çağa tarihlendirilmesi gerektiği önerilmiştir. Adı geçen yapılarda karşılaşılan tamgalar yazılı dönem kaynaklarında da ele alınan Türk boylarına ait olup, inanç dünyalarında hala var olan şamanizm geleneklerini devam ettirdiklerini göstermektedir. Benzer anlatımların Şuayb şehrinde de görülmesi bölgede yaşayan Türk boylarının bunları meydana getirdiği düşüncesi çalışma içerisinde öne çıkarılmıştır.Çalışmanın bir diğer konusunu oluşturan kaya resimleri Şuayb peygamber makamı olarak isimlendirilen alanın güneyindeki iki mekânda tespit edilmiştir. Karşılaşılan betimlemeler katalog tanımlamalarıyla birlikte yayın içerisinde ele alınmıştır. Mekânların içerisinde tespit edilen bu tasvirler, odalara ait cephe yüzeylerindeki genel görünümleriyle birlikte ölçekli oda plânı ve genel çizimleri numaralandırılarak envanter çalışması oluşturacak biçimde araştırmacılara sunulmuştur. Tasvirler biçim olarak sahip oldukları özelliklere göre başlıklara ayrılarak insan, süvari, at, deve, keçi ve geometrik şekiller gibi başlıklar altında ayrıca değerlendirilmiş, betimlemelerin benzerleri yakın coğrafyada ve Anadolu’daki örneklerle görsel olarak karşılaştırmalı biçimde ele alınmıştır. Tasvirlerin tekil olarak tanıtılmasının yanı sıra, birliktelik gösteren betimlemelerin toy/şenlik, kahramanlık, av veya göç gibi anlatımlara da sahip olduğu belirlenmiştir. Kazıma ve nokta vuruş teknikleri birlikte kullanılarak oluşturulan tasvirlerin bölgede bilinen benzer örneklerle ortak üslupsal anlatımlar gösterdiği anlaşılmıştır. Bunun yanında Şanlıurfa Ba’rûr Han, Eskişehir Seyitgazi Himmet Baba Kümbeti, Eskişehir Sivrihisar Doğan Arslan Mescidi, Kütahya Yapılcan Köyü Hıdırlık Türbesi gibi yapılarda karşılaşılan tasvirlerle aralarındaki benzer özellikler sebebiyle birçoğunun orta çağa tarihlendirilmesi gerektiği önerilmiştir. Adı geçen yapılarda karşılaşılan tamgalar yazılı dönem kaynaklarında da ele alınan Türk boylarına ait olup, inanç dünyalarında hala var olan şamanizm geleneklerini devam ettirdiklerini göstermektedir. Benzer anlatımların Şuayb şehrinde de görülmesi bölgede yaşayan Türk boylarının bunları meydana getirdiği düşüncesi çalışma içerisinde öne çıkarılmıştır.
Keywords : Şanlıurfa, Şuayb, Petroglif