Mevlânâ İrfânında İnsan Prototipi Olarak Hz. Âdem

Authors : Zafer ERGİNLİ

Pages : 67-90

Doi:10.5281/zenodo.3343885

View : 17 | Download : 10

Publication Date : 2007-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :İslâm düşünce ve medeniyetinde insanla ilgili tespitlerin en renkli ve zengin örneklerini ortaya koyan sûfîlerin en özgün örneklerinden biri Mevlânâ’dır. İlâhî sûrette yaratılmasından dolayı iyimser bir bakışla ele aldığı insanı, karmaşık yapısına uygun bir tarzda, çeşitli güçlerini teker teker ele alarak, ama bütünlüğünü bozmadan tasvir eder. O, Hz. Âdem’i, hem insan-ı kâmil ve peygamber olarak, hem de hataya düşme eğilimine sahip bir varlık olarak ele alır. Mevlânâ irfânı açısından bakıldığında, Hz. Âdem’ininsert ignore into journalissuearticles values(as); en önemli üç niteliğinden ilki Hakk’ın sûretinde yaratılmış en büyük âlem insert ignore into journalissuearticles values(âlem-i kübrâ); olmasıdır. Diğer iki özelliği ise, maddî ve mânevî tüm varlık, bilgi ve değer türleri arasında bulunması ve değerler manzumesi içerisinde hilâfet potansiyeli taşıyan tek varlık olmasıdır. Onun bu konuyla ilgili görüşlerinin çeşitli akımlarla, öncelikli olarak İran Aşk Mektebi ve Kübrevî kültürüyle, bilhassa İbn Arabî’yle örtüşme noktalarına sınırlı da olsa temas edilmiştir. Onun asıl değeri, bu üç kültürel kaynaktan beslenerek günümüzü aydınlatacak orijinal bir senteze ulaşmış olmasıdır.
Keywords : Hz Âdem, İnsân, Ârif, İnsan, Beşer, Âlem, Hilâfet, Halîfe, Ruh, Nefis, Akıl, İrâde, Kalp, Aşk