Hadis Şerhlerinde Kullanılan Yorumlama Biçimleri `…Oruç Bana Aittir…` Hadisi Örneği

Authors : Fikret KARAPINAR

Pages : 57-98

Doi:10.5281/zenodo.3344029

View : 19 | Download : 11

Publication Date : 2009-05-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Hz. Peygamberin hadislerini yorumlama çabaları, ilk asırda başlamıştır. Hicrî dördüncü asırdan itibaren ise âlimler, dağınık ve düzensiz şerh gayretlerini yeterli görmeyip müstakil şerh yazma ihtiyacını hissetmişlerdir. Oldukça fazla emeğin sarf edildiği bu şerhlerde, farklı yorumlama yöntemlerinin kullanıldığı dikkat çekmektedir. Bu düşünceyle çalışmada, bir hadis örneğinden hareketle şerhlerde, şârih-lerin davranış şekilleri, yaşadıkları sosyal çevre, aldıkları eğitim, yönelimleri ve yo-rumlarda öne çıkan vasıflar göz önüne alınarak işârî, zâhirî, lügavî ve bâtınî olmak üzere dört yorum biçimi tespit edilmiştir. Örnek olarak seçilen `…Oruç bana aittir…` hadisi, yirmi yedi şerhten incelenerek önce ortak sonra farklı yorumlar belirlenip şerhlerin birbirlerinden etkileşimleri ve boyutları ortaya çıkarılmıştır. Klasik anlamda ilk şerh çalışmalarının sûfîler tarafından yapılmış olması sebebiyle yorum biçimlerine işârîden başlanmış ve sıralamada kronoloji gözetilmiştir. Bu araştırmada, on dokuzu zâhirî, beşi işârî, ikisi lügavî ve biri ise bâtınî grupta incelenmiştir. Zâhirî ile işârî yorum farklı oldukları halde, metot olarak ortak yönlerinin çok olması, şerhlerde iki grubun müşterek noktalarının da fazla olması sonucunu doğurmuştur. Bu iki grubun ortak yorumlarının çoğunlukta olduğu anlaşılmaktadır. Lügavî şerhlerde, kelime bilgisi ve gramer ağırlıklı açıklamaların daha çok olduğu görülmüştür. Diğer şerhlerle bâtınî şerhler arasında bir yer hariç ortak nokta bulunamamıştır.
Keywords : Hadis Yorum Biçimleri, İşârî, Zâhirî, Lügavî ve Bâtınî Yorum, Şerh, …Oruç Bana Ait