Ilgar Dağı periglasyal şekilleri üzerinde oluşmuş toprakların erozyon duyarlılıklarının belirlenmesi ve yapay sinir ağı (YSA) ile tahmin edilmesi

Authors : Volkan DEDE, Orhan DENGİZ, İnci DEMİRAĞ TURAN, Kuttusi ZORLU, Sena PACCİ, Soner SERİN

Pages : 258-279

Doi:10.32003/igge.1097942

View : 18 | Download : 12

Publication Date : 2022-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Periglasyal şekiller, geçmiş dönem iklim koşullarına bağlı olarak gelişen ve günümüz iklim koşulları altındada devinim gösteren oluşumlardır. Bu şekiller, Dünya’nın yüksek enlemlerinin yanı sıra alçak enlemlerinin yüksek dağlık alanlarında da yayılış göstermektedir. Kuzeydoğu Anadolu’da, Küçük Kafkaslar insert ignore into journalissuearticles values(4090 m); üzerinde yer alan Ilgar Dağı insert ignore into journalissuearticles values(2918 m); da söz konusu periglasyal şekillerin dağılış gösterdiği önemli noktalar arasındadır. Tipik bir volkan konisi görünümünde olan Ilgar Dağı’nın jeolojisini,temelde Üst Miosen ve Alt Pliosen yaşlı bazalt, tüf ve aglomera oluştururken, zirveler bölümünü ise Pleistosen yaşlı andezitler meydana getirmektedir. Ilgar Dağı’nın Öküzkoku ve Mısıkanadlı parazit konilerinin yamaçlarında girland, çember ve taş kümelerinden oluşan periglasyal şekiller görülmektedir. Bu çalışmada, insert ignore into journalissuearticles values(1); Ilgar Dağı periglasyal şekilleri üzerinde gelişen toprakların fiziko-kimyasal özelliklerinin belirlenmesi ve insert ignore into journalissuearticles values(2); bazı erozyon duyarlılık parametrelerinin insert ignore into journalissuearticles values(Strüktür stabilite indeksi-SSI, dispersiyon oranı-DO ve kabuk oluşumu-CF); tahmin edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla sahadan alınan 25 adet örneklem verisi analiz edilerek toprakların fiziko-kimyasal özellikleri saptanmıştır. Söz konusu toprak özellikleri girdi olarak kullanılarak, erozyon duyarlılık parametreleri insert ignore into journalissuearticles values(CF, DO, SSI); yapay sinir ağı insert ignore into journalissuearticles values(YSA); ile tahmin edilmiştir. Bulgular, toprakların organik madde içeriklerinin yüksek olması, topraklarda kabuk oluşumuna dolayısıyla da fiziksel bozunumun oldukça düşük düzeylerde kalmasına neden olurken; kum oranının yüksek olmasının ise SSI ve DO değerinin de yüksek olmasına neden olduğu görülmüştür. Ayrıca YSA ile tahmin edilen yüksek erodobilite faktörü % 82 ile CF olmuştur.
Keywords : Periglasyal şekiller, erodobilite, yapay sinir ağı YSA, Ilgar Dağı, Küçük Kafkaslar, Türkiye