Gazzâlî`nin Nasîhatü`l-Mülûk`unda Saltanat Teorisi / The Theory of Kingship in the Nasīhat ul-Mulūk of Ghāzalī (Ann K. S. Lambton)

Authors : Seyfi SAY

Pages : 209-220

View : 15 | Download : 5

Publication Date : 2015-10-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Muhammed b. Muhammed el-Gazzâlî tarafından, Büyük Selçuklu Sultanı Muhammed b. Melikşah için yazılmış olan Nasîhatü’l-Mülûk, hukukçuların ve felsefecilerin kuramı ile sûfîlerin ahlâk anlayışını birleştirmektedir. Bu kitabında Gazzâlî yöneticiye yol gösterilmesiyle ve saltanatın pratik sonuçlarıyla ilgilenmektedir. Nasîhatü’l-Mülûk’taki kuramın temeli, dünyanın metafizik bir tasavvurudur ve onun yaptırımları ahlâkî müeyyidelerdir. Gazzâlî’ye göre, gerçek bir hükümdarın en önemli niteliği adalettir. Yönetici, mümkün olduğu kadar tebaasının memnuniyetinin peşinde koşuyor olmalı, ancak bu, Şerîat’e aykırı olarak gerçekleştirilmeye çalışılmamalıdır. O çağdaki olayların gidişatına bakıldığında, muhtemelen anarşi, Gazzâlî’ye bütün kötülükler içinde en büyüğü olarak görünmüştü. O, dönemin toplumunun durumundan açıkça rahatsızdı. Bununla birlikte, zalim bir yönetime boyun eğmenin kötülüklerini, kargaşaların riskinden ehven kabul etmektedir. Diğer yandan, sultanın görevlerini yerine getirme çabasında önem, adaleti uygulamasına verilmektedir. Yöneticinin pratik görevleri, Şerîat ile ilk İslâm toplumunun uygulaması temeli üzerinde düzenlenmiş bulunan vazifeleri değil, bunlardan çok, politik menfaat temelleri üzerine kurulu alelâde siyaset ahlâkı görevlerini içermektedir.
Keywords : Gazzâlî, Nasîhatül Mülûk, Hükümdarlık, Sultan, Yönetici, Adalet, Şerîat, Ahlâk, Anarşi, Düzen, Zulüm