Hârezmşâh Hükümdarlarına Ait Farsça Şiirler / The Persian Poems of Khwārizmshāh Rulers

Authors : Osman Gazi Özgüdenli

Pages : 25-51

Doi:10.16985/MTAD.2016225598

View : 18 | Download : 10

Publication Date : 2016-01-03

Article Type : Research Paper

Abstract :Aslen Oğuzlar’ın Begdili boyuna mensup olan Hârezmşâh hükümdarları pek çok alanda olduğu gibi edebî ve kültürel alanlarda da Selçuklu ananelerini devam ettirmişlerdir. Tarihî kayıtlar Atsız, Sultânşâh Mahmûd, ʻAlâ’u’d-dîn Tekiş, ʻAlâ’u’d-dîn Muhammed ve Celâlu’d-dîn Mengübertî gibi Hârezmşâh hükümdarlarının, tıpkı kendilerinden önceki Gazneli ve Selçuklu sultanları gibi, şiir ve edebiyattan hoşlandıklarını ortaya koymaktadır. Zeynu’d-dîn İsma‘îl b. Hasan el-Curcânî, el-Hekîm ʻAlî b. Muhammed el-Kâ’inî, Ebû ʻAbdullâh Muhammed b. ʻAlî el-Hârezmî, Ebu’l-Kâsim Mahmûd b. ʻOmer ez-Zemahşerî ve Reşîdu’d-dîn Vatvât gibi devrin önemli âlim, şair ve edipleri eserlerini Hârezmşâh hükümdarları adına kaleme almışlardır. Bu çalışmada Atsız insert ignore into journalissuearticles values(12);, ʻAlâ’u’d-dîn Tekiş insert ignore into journalissuearticles values(3);, Sultânşâh Mahmûd insert ignore into journalissuearticles values(2);, Tâcu’d-dîn ʻAlî-şâh insert ignore into journalissuearticles values(4);, Nâsiru’d-dîn Melikşâh insert ignore into journalissuearticles values(1);, ʻAlâ’u’ddîn Muhammed insert ignore into journalissuearticles values(3); ve Celâlu’d-dîn Mengübertî insert ignore into journalissuearticles values(1); gibi Hârezmşâh hükümdar ve hanedan üyelerine ait çeşitli cöng, mecmû‘a, tezkire ve tarih kitaplarında tespit edilen toplam 27 Farsça şiir yayınlanarak Türkçeye tercüme edilmiştir. Bu şiirler, Hârezmşâh hükümdarlarının edebî dünyasını yansıtmasının yanında, İran edebiyatının Hârezmşâhlar sarayında ne kadar kabul gördüğünü de ortaya koymaktadır.
Keywords : Hârezmşâhlar, İran edebiyatı, İran şiiri, Atsız, ʻAlâud dîn Tekiş, Sultânşâh Mahmûd, Tâcud dîn ʻAlî şâh, Nâsirud dîn Melikşâh, ʻAlâud dîn Muhammed, Celâlud dîn Mengübertî