İngiliz Seyyah Lady Elızabeth Craven’in Gözünden 1786 Tarihinde Kırım

Authors : Asuman KARABULUT

Pages : 431-448

View : 14 | Download : 11

Publication Date : 2017-12-12

Article Type : Review Paper

Abstract :1785-1786 tarihleri arasında Avrupa’nın pek çok ülkesinin yanı sıra Kırım ve Osmanlı topraklarında da seyahat eden Lady Elizabeth Craven, bu bir yıllık seyahati boyunca Prusya Dükü ve Sayn Kontu olan Christian Frederick Charles Alexander’a toplamda altmış sekiz mektup yazmıştır. Craven, Fransa’da yazmaya başladığı mektuplarını Viyana’da sonlandırmış, buradan da Prusya Dükü Charles Alexander’ın yanına dönmüştür. Yazdığı bu mektuplarda gezip gördüğü yerlerin doğası, insan ilişkileri, ticari hayatı, kadınlar, erkekler, giyim-kuşam, yapılar, sokaklar, köyler, hayvanlar, mezarlıklar, inançlar ve gelenekler üzerine pek çok konuya değinmiştir. Gezisi esnasında seyahat ettiği memleketlerin geçmişini anlatan notlar çıkarmayı ihmal etmeyen Craven, Kırım’a gelmeden önce de Moskova’da yazdığı bir mektupta öncelikle bu coğrafyanın tarihine değinmiştir. 12 Mart-20 Nisan 1786 tarihleri arasında Kırım’da kalan seyyah, buradaki Kherson, Perekop, Karasubazar, Balaklava, Akmescit, Kefe, Sivastopol, Bahçesaray, Sudak, İnkerman, Baydar gibi şehir ve kasabaları gezmiş, istirahatlerini ise genellikle şehrin önde gelen soylularının ve askeri mensuplarının evlerinde yapmıştır. Adına pek çok yemek ve toplantı düzenlenen Craven, Kherson gezisi esnasında Çariçe II. Katerina’nın gözde komutanlarından Prens Potemkin’in evinde misafir olmuştur. Onunla ilgili pozitif düşünceleri dikkat çekicidir. Tatarlar ve Kosaklar ile ilgili de olumlu ve olumsuz yargıları bulunmaktadır. Craven, burada kaldığı sürece gezisini kibitka denilen bir at arabasıyla gerçekleştirmiştir. Zaman zaman da hayran olduğu Kosak atlarına binmiştir. Craven, Kırım’da seyahati esnasında tecrübe ettiği her şeyi Prusya Dükü ve Sayn Kontu Charles Alexander’a yazdığı dokuz mektupta anlatmıştır. XVIII. yüzyılın sonlarına doğru yazılan bu eser seyahat edilen ülkelerin siyasî, iktisadî, içtimaî özelliklerini yansıtması açısından önem arz etmektedir. Bu çalışmada ise savaştan yeni çıkmış ve Küçük Kaynarca Antlaşması’nı imzalamak zorunda kalmış Osmanlı Devleti’nin elinden kayıp giden Kırım’ın beşerî ve kısmen siyasî yönlerinin bir İngiliz’in bakış açısıyla sunulması amaçlanmıştır.
Keywords : Craven, Kırım, Tatarlar, Kosaklar, seyahat