Bekoviç Gibi Kaybetmek: Aleksandr Bekoviç Çerkasskiy’in 1717 Hive Seferi

Authors : Murat ÖZKAN

Pages : 93-111

View : 20 | Download : 10

Publication Date : 2018-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :1682-1725 yılları arasında Çarlık Rusya’yı idare eden I. Petro, XVIII. yüzyılın başlarında çarlığı ayağa kaldıracak reform hareketlerine girişmekle kalmamış, Osmanlı Devleti ve İsveç ile de savaşmıştır. 1711 yılında yapılan ve Osmanlı Devleti’nin zaferi ile biten Prut Savaşı Rusya’yı zor durumda bırakmış; İsveç ile yapılan savaş ise 1721 yılına kadar devam etmiştir. Bu savaşa kaynak sağlayabilmek, Hindistan’a giden ticaret yoluna hâkim olabilmek ve güneyinde bulunan Hive ve Buhara hanlıklarını çarlığa bağlayabilmek amacıyla Türkistan hanlıklarından olan Hive Hanlığı’na bir sefer tertip edilmesi zaruri hâle gelmiştir. Bu amaçla I. Petro’nun isteği doğrultusunda komisyonlar oluşturulmuş ve Hive üzerine yapılacak sefer tüm ayrıntılarıyla incelenmiştir. Nihayetinde 1714 yılında Hazar Denizi kıyılarına ve Hive Hanlığı üzerine sefere başlanması kararı alınmıştır. Çalışmada Müslüman Kabardey bir ailenin ferdi olarak dünyaya gelen, vaftiz olduktan sonra Aleksandr Bekoviç Çerkasskiy adını alan Devlet Giray Mirza’nın Hive Seferi’nin komutanı olarak atanmasına, sefer için yaptığı hazırlıklara ve seferin sonunda nasıl bir akıbete uğradığına değinilecektir. Ayrıca Ruslar tarafından Türkistan üzerine düzenlenen ilk sefer olan Hive Seferi’nin siyasî ve askerî önemi üzerinde durulacak; bu seferin Rusların hafızasında bıraktığı derin izlerin sonuçlarından bahsedilecektir.
Keywords : Aleksandr Bekoviç Çerkasskiy, I Petro, Hive Hanlığı, Türkistan, Çarlık Rusya