18. Yüzyılın İlk Yarısında İstanbul’a Göçü Önlemede Mahalle İmamlarının Rolü

Authors : Nihal METİN

Pages : 272-308

Doi:10.16985/mtad.1029200

View : 20 | Download : 10

Publication Date : 2021-12-07

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti’nde muhtarlıklar İstanbul’da 1829, taşrada ise 1833 yılında kurulmaya başlamıştır. Bu döneme kadar mahallenin yönetimini imamlar üstlenmişlerdir. Mahalledeki huzur ve asayişin temininden sorumlu olan imamlara devlet ayrıca göçle mücadele konusunda da önemli görevler vermiştir. Mahallelinin kefile bağlanması, kefilsiz göçmenlerin ihbarı, mahalleden ihraçları, kaldıkları yerlerin kontrolü, göçmenlere kiralık ev-oda verilmemesi ve bu kişilerin yerli hanımlarla nikâhlarının kıyılmaması gibi sorumlulukları bulunan imamlar, İstanbul’a göçün engellenmesinde önemli birer aktör hâline gelmişlerdir. İmamların mahalleyi daima gözetim altında tutmaları ve buradaki tüm gelişmelerden haberdar olmaları beklenmiş, zaman zaman gerçekleştirilen teftişlerde yer almışlardır. Şerʽiyye Sicillerinde, mahallelerinde kefilsiz kimsenin olmadığını devlete taahhüt eden imamların listeleri vardır. Bunun yanı sıra göçmenlerle ilgili davalarda ve arzuhâllerin değerlendirilmesinde mahalle imamlarının kendileri hakkında şahitliğine göre kararlar alınmıştır. Bu nedenle başkente göçün artmasında ya da göçmenlere dair çıkan sorunlarda zabitler ve yerel yöneticiler kadar imamlar da sorumlu tutulmuştur. Bu çalışmada devletin İstanbul’a göçü önlemede ve göçmen nüfusun kontrolü konusunda mahalle imamlarına ne gibi görevler verdiği incelenmiştir.
Keywords : Osmanlı Devleti, İstanbul, mahalle, imam, kefil, göç, göçmen