HERODOTOS’TA İSKİT TARGİTAOS HANEDANLIĞI KURULUŞ MİTİ ÜZERİNE DEĞERLENDİRMELER

Authors : Muzaffer DEMİR

Pages : 1-24

Doi:10.16985/mtad.1063892

View : 19 | Download : 10

Publication Date : 2022-06-10

Article Type : Research Paper

Abstract :Herhangi bir mit üzerine eleştirel araştırma romantizmin baştan çıkarıcılığını reddeder. Her varyantı veya değişkenin kendine has özellikleri üzerinde ısrar ederek, mümkün olan en iyi derecede ismi bilinmeyen anlatıcılarını tanımlamaya çalışır. Sadece anlatıcı ile bağlantılı olmakla kalmayıp onun ve temsil ettiği toplumsal fraksiyonun çıkarlarını aktif bir şekilde ilerletecek derecede örnek olarak verilmiş olan varyantın detaylarını anlama girişiminde bulunur. Bu bağlamda ilgili miti aktaran yazarın pozisyonunun da gözden geçirilmesi gerekmektedir. Herodotos Historiai insert ignore into journalissuearticles values(Tarihler); olarak adlandırılan eserinde Skythia’nın da içinde bulunduğu bazı ülkelere seyahat ettiğini bildirmektedir. Onun bu gezilerini, yabancı ülkeler ve gelenekleriyle ilgili deliller toplamak için yaptığı yönündeki öngörünün üzerinde durulması gerekmektedir. Çünkü Herodotos, Hellen kökenli olmayanların da uygarlığa kazandırdığı yenilikler veya icatlar herkes tarafından bilinsin diye araştırmalarını yazıya geçirdiğini bildirmektedir. Bu doğrultuda, eski Hellen-Barbar antitezinin kristalleştiği bir dönemde yaşamasına rağmen, Hellen kökenli olmayan gelenekleri de ilginç bularak değer veren ve hatta öven bir tavır sergilediği görülmektedir. Herodotos, eserinin IV. kitabında özellikle İskit kökenleri, coğrafyası, etnografyası, kültürü ve tarihiyle ilgili muhtemelen kendi gözlemlerinden ve bu ülkede yaşayan Aristeas gibi Hellen yazarlardan faydalanma fırsatı bularak, elde ettiği bilgileri kendisinin de sorguladığı erken dönem Hellen kaynaklarıyla karşılaştırma fırsatı bulmuştur. Herodotos, bir bölümü sözlü kaynağa dayalı ve mitolojik içerikli olsa da, yeri geldiğinde İskitlerin kökeni konusunda daha gerçekçi ve tarafsız bilgiler ortaya koyabilmiştir. Böylelikle kendi ırkının önyargılarını dengelediği söylenebilir. İskit hanedanlığının kuruluşu hakkında iki mit aktarmaktadır. İskitlerin kendileri tarafından aktarılan Targitaos ve bölgedeki Hellen kolonistlerin öne çıkardığı Herakles ve Yılan-Kadın miti. Her iki mitin doğruluğu hakkında tarafsız kalmayı tercih ederek yorumu okuyucuya bırakmaktadır. Bu makalede Targitaos mitini özellikle hanedanlık kuruluşunu temsil eden kraliyet simgeleri bağlamında İran- Sasani edebiyatının başyapıtlarından Şahnâme’den de örnekler vererek tarihi açıdan yeniden yorumlamaya çalışacağız.
Keywords : Herodotos, İskitler, Kolaxais, Şahname, Mit