KARTLİ (GÜRCİSTAN) KRALLARININ HAYATLARI İSİMLİ GÜRCÜ KRONİĞİNDE KUZEY KAFKASYA HALKLARINA DAİR BİLGİLER

Authors : Cihan YALVAR

Pages : 144-163

Doi:10.16985/mtad.975921

View : 20 | Download : 10

Publication Date : 2022-06-10

Article Type : Other Papers

Abstract :Kafkasya ile çevresinin tarihi hakkında çok mühim bilgiler içeren ve özellikle de Kuzey Kafkasya’da yaşamış olan ve günümüzde hala yaşamakta olan toplulukların tarihleri ile alakalı yazılmış olan en önemli kroniklerin başında hiç şüphesiz ki Gürcü kronikleri gelmektedir. M.Ö. IV. yüzyıldan insert ignore into journalissuearticles values(Gürcülerin kökenlerinden- Hz. Nuh’un torununun torunu olan Togarma’dan); 1469 yılına kadar Kafkasya’da ve çevre bölgelerde meydana gelen olayları içeren Kartlis Tskhovreba insert ignore into journalissuearticles values(K’art’lis Chovreba); isimli eser XVIII. yüzyılda Kral VI. Vahtang’ın insert ignore into journalissuearticles values(1675-1737); emri ile halk arasında dilden dile aktarılan bilgilerin derlenmesi ile meydana getirilmiştir. Söz konusu bu anonim kroniğin derlenmesi esnasında Gürcü kilisesinin kayıtlarından da yararlanıldığı bilinmektedir. Nihayetinde bu eser, hem halk arasında dilden dile dolaşan bilgilerin hem de Gürcü kilisesinde kaleme alınmış olan tarihi metinlerin bir araya getirilmesi sonucu meydana getirilmiştir. İnceleyeceğimiz kronik, yukarıda da sözü edilen Kartlis Tskovreba isimli eserin ilk kısmında bulunan ve XI. yüzyılda Leonti Mroveli tarafından yazıldığı düşünülen Kartli insert ignore into journalissuearticles values(Gürcistan); Krallarının Hayatları/Yaşamları isimli Gürcü kroniğidir. Zikredilen bu kroniğin Kuzey Kafkasya’daki halklar ve topluluklar ile ilgili çok önemli bilgiler ihtiva ettiği görülmektedir. Kronik genel olarak, M.Ö. IV. yüzyıldan M.S. V. yüzyıla kadar bölgede meydana gelen olayları içermektedir. Kroniğin bu kadar önemli bilgiler içermesine karşın, Kuzey Kafkasya’nın eski dönem çalışmalarında bu kroniğin göz ardı edildiği görülmektedir. Eserde, özellikle araştırmacılar tarafından günümüz Çeçen-İnguş halklarının insert ignore into journalissuearticles values(Vaynakh); öncülleri olarak kabul edilen Durdzuklar, Kuzey Kafkasya tarihinin önemli yapı taşları arasında yer alan Ovslar insert ignore into journalissuearticles values(Alanlar);, günümüz Adığelerinin ve Abazin-Abhazların etnik kökenlerinde önemli bir etkisi olduğu bilinen Cikler’in yanı sıra insert ignore into journalissuearticles values(Jikler-Zihler/Zikhler);, Dağıstan halkları arasında yer alan Lekler ve Didoylar’dan da bahsedilmektedir. Makalede, Leonti Mroveli tarafından kaleme alındığı düşünülen bu kronikte yer alan Kuzey Kafkasya halklarının isimleri, yaşadıkları bölgeler ve faaliyetlerini aynı dönemin antik yazarları olarak da bilinen Herodot, Strabo, Plinius ve Plutarch gibi yazarların kaleme aldıkları eserler ile desteklenerek ve karşılaştırma yapılarak Kuzey Kafkasya’da bulunan halklar ve topluluklar incelenecektir.
Keywords : Gürcistan, Ovslar Alanlar, Cikler Jikler Zihler Zikhler, Durdzuklar, Lekler, Didoylar